Quyết định làm rung chuyển EU

Bối cảnh chính trị ở Liên minh châu Âu (EU) được dự đoán sắp có chuyển biến quan trọng khi Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel bất ngờ tuyên bố từ chức sớm hơn dự định...

Áp lực tìm người kế nhiệm

Phát biểu với truyền thông ngày 7.1, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel cho biết, ông dự định chạy đua giành ghế thành viên của Nghị viện châu Âu (EP) trong cuộc bầu cử vào tháng 6 tới. Kế hoạch của ông là trở thành ứng cử viên hàng đầu của Đảng Phong trào Cải cách (MR) trung hữu của Bỉ. Đây là lần đầu tiên một Chủ tịch Hội đồng châu Âu đương nhiệm là ứng cử viên trong cuộc bầu cử EP.

“Điều đó có nghĩa là tôi sẽ tiếp tục vai trò Chủ tịch Hội đồng châu Âu cho đến khi tuyên thệ nhậm chức nghị sĩ vào ngày 16.7”, chính trị gia 48 tuổi từng là Thủ tướng Bỉ và là cựu Chủ tịch MR nói.

Ở cương vị Chủ tịch Hội đồng châu Âu, một trong những nhiệm vụ chính của ông Michel là chủ trì các hội nghị của EU nhằm thống nhất giải pháp chung của toàn khối cho các cuộc khủng hoảng như đại dịch Covid-19 hay xung đột ở Ukraine. Cuộc họp tiếp theo của cơ quan này sẽ diễn ra ngay sau khi hoàn tất bầu cử EP.

Nguồn: ITN

Ông Michel nhậm chức Chủ tịch Hội đồng châu Âu từ năm 2019 và lẽ ra theo lộ trình, ông sẽ hết nhiệm kỳ vào tháng 11 tới. Tuy nhiên, hiện lãnh đạo EU sẽ phải tìm một người kế nhiệm ông Michel sớm hơn, để có thể điều hướng các vấn đề quan trọng của Hội đồng.

Mặc dù động thái của ông Michel hợp pháp về mặt pháp lý, nhưng nó gây thêm áp lực cho các nhà lãnh đạo châu Âu, vì họ thường cần nhiều thời gian để phân chia công việc, vốn luôn diễn ra sau các cuộc bỏ phiếu 5 năm một lần ở EU. Cụ thể là, sau cuộc bầu cử EP được tổ chức từ ngày 6 - 9.6 tại tất cả 27 quốc gia EU, các nhà lãnh đạo châu Âu dự kiến sẽ gặp nhau vào ngày 17 và 28.6. Trong dịp này, họ có thể sẽ tìm cách đi đến thỏa thuận về người thay thế ông Michel.

Trong trường hợp EU chưa thể tìm được người kế nhiệm, Thủ tướng Hungary Viktor Orban, người được biết đến với lập trường dân tộc chủ nghĩa, thường xuyên có quan điểm đối lập với lãnh đạo trong khối, có thể tạm đảm nhận vị trí này và sẽ có ảnh hưởng đáng kể trong nhiệm kỳ Chủ tịch Hội đồng EU của Hungary.

Hungary dự kiến tiếp nhận vai trò Chủ tịch luân phiên của liên minh lá cờ xanh từ ngày 1.7. Theo quy định của EU, một khi có bất kỳ “trở ngại” nào dẫn tới việc kết thúc nhiệm kỳ của Chủ tịch Hội đồng châu Âu thì chức vụ này sẽ được thay thế bởi người đứng đầu quốc gia đang đảm nhiệm chức vụ Chủ tịch Hội đồng EU cho đến khi 27 quốc gia thành viên của khối bầu được người kế nhiệm.

“Thuyền trưởng bỏ rơi con tàu giữa bão”

Quyết định từ chức của ông Michel đã vấp phải chỉ trích của một số chính trị gia châu Âu. Nghị sĩ châu Âu người Hà Lan Sophie in't Veld của Đảng Đổi mới châu Âu ví việc ông Michel ra đi giống như hành động "bỏ rơi con tàu giữa bão". Bà đặt câu hỏi trên mạng xã hội X: “Thuyền trưởng rời tàu giữa bão. Nếu đó là mức độ cam kết của bạn đối với số phận của EU, thì bạn có đáng tin cậy với tư cách là một ứng cử viên không?".

Trong khi đó, ông Alberto Alemanno, giáo sư luật EU cho rằng, quyết định của ông Michel "không chỉ ích kỷ mà còn vô trách nhiệm”. Còn ông Steven Van Hecke, giáo sư chính trị châu Âu tại Đại học Leuven chia sẻ với đài phát thanh Bỉ rằng, ông Michel rõ ràng đang cho thấy “lợi ích cá nhân của ông được ưu tiên hơn lợi ích của các thể chế châu Âu”. Ngoài ra, nhiều người khác cũng chỉ ra tác động tiềm ẩn đối với hiệu quả lãnh đạo của EU, bởi ông Michel vốn từng bị cho là có mối quan hệ không mấy suôn sẻ với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen do “cuộc chiến liên tục về cái tôi” giữa cả hai, càng làm suy yếu vị thế quốc tế của liên minh.

Yếu tố bất ngờ cho cuộc đua vào ghế lãnh đạo EU

Thực sự, quyết định ra đi sớm của ông Michel tạo bất ngờ cho cuộc đua vào các vị trí hàng đầu của EU. Cuộc bầu cử EP sắp tới, bầu chọn tổng cộng 720 nghị sĩ, cũng là khởi đầu cho cuộc thương thảo gay cấn để tìm ra những người đứng đầu các cơ quan của EU như Ủy ban châu Âu và Hội đồng châu Âu. Thông thường, quyết định của lãnh đạo EU - được đưa ra giữa Hội đồng, Ủy ban và Nghị viện châu Âu - phải mất nhiều tháng, nhưng giờ đây họ sẽ phải hành động gấp rút để tìm ra người kế nhiệm ông Michel. Thời gian bị nén này đồng thời gây áp lực lên bà Ursula von der Leyen, thúc đẩy nữ lãnh đạo này phải làm rõ ý định về nhiệm kỳ thứ hai với tư cách là Chủ tịch Ủy ban châu Âu. Giống như ông Michel được bổ nhiệm vào năm 2019, bà hiện vẫn giữ im lặng về việc liệu có ý định tái tranh cử hay không. Theo một số nhà phân tích, nhiều khả năng bà sẽ tuyên bố ở lại đến cuối cùng và sẽ ‘không bỏ tàu’.

Khi EU vật lộn với những thách thức địa chính trị và chia rẽ nội bộ, ý định bất ngờ của Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel đã tạo tiền đề cho một giai đoạn quan trọng trong chính trị châu Âu. Cuộc chạy đua tìm người kế nhiệm ông làm tăng thêm tính phức tạp cho một quá trình vốn đã phức tạp. Những tháng tới sẽ là thời gian kiểm chứng khả năng linh hoạt và đoàn kết của các nhà lãnh đạo EU, khi họ đối phó với diễn biến không lường trước được này.

Thái Anh