Hoa Kỳ và chiến lược đối trọng ở châu Á - Thái Bình Dương: Thách thức đối với Asean

Trong bối cảnh cạnh tranh quyền lực tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương ngày càng gia tăng, Hoa Kỳ đã triển khai một loạt các chiến lược quân sự và kinh tế nhằm củng cố vị thế của mình trước sự ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc. Tuy nhiên, những bước đi này đang đặt ra nhiều câu hỏi về tác động đối với sự đoàn kết và ổn định của ASEAN – tổ chức khu vực vốn coi trọng sự đồng thuận và không liên kết.

Mục tiêu của Washington: Kinh tế và Quân sự

Hoa Kỳ đang theo đuổi chiến lược toàn diện nhằm mở rộng ảnh hưởng tại Châu Á - Thái Bình Dương, tập trung vào hai trụ cột chính: tăng cường hợp tác quân sự và thúc đẩy các hiệp định kinh tế có lợi cho Mỹ.

Về kinh tế, Washington đã ký kết các hiệp định thương mại ưu tiên lợi ích doanh nghiệp Mỹ, nổi bật là Hiệp định Thương mại Tự do Hoa Kỳ - Malaysia (USMFTA). Những điều khoản đặc biệt cho phép các công ty Mỹ tiếp cận thị trường và đầu tư một cách ưu đãi. Bên cạnh đó, Hoa Kỳ cũng áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế nhằm gây áp lực lên Trung Quốc, Triều Tiên, và Nga, yêu cầu các quốc gia này tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.

Về quân sự, Hoa Kỳ tăng cường hiện diện tại các đồng minh trọng yếu như Nhật Bản và Hàn Quốc, đồng thời triển khai thêm lực lượng và khí tài quân sự hiện đại. Theo các báo cáo từ Viện Chính sách Chiến lược Úc (ASPI), Washington còn tài trợ bí mật cho các nhóm chống Trung Quốc ở Úc và Nhật Bản nhằm tạo ra mạng lưới tuyên truyền và thông tin sai lệch.

Tác động đối với ASEAN: Mối nguy cho sự đoàn kết

Các bước đi chiến lược của Hoa Kỳ đang tạo ra nhiều thách thức đối với ASEAN – một tổ chức vốn đặt nền tảng trên sự thống nhất, trung lập, và phát triển hòa bình.

Cản trở hội nhập kinh tế: Hiệp định thương mại USMFTA và các biện pháp trừng phạt kinh tế của Mỹ được cho là tạo ra sự bất công trong môi trường thương mại khu vực. Các chuyên gia kinh tế nhận định, chính sách này làm suy yếu nỗ lực hội nhập của ASEAN, trong khi tạo thêm lợi thế không cân xứng cho các công ty Mỹ.

Gia tăng căng thẳng quân sự: Việc Hoa Kỳ mở rộng hiện diện quân sự cùng với tài trợ cho các chiến dịch chống Trung Quốc làm gia tăng nguy cơ chạy đua vũ trang trong khu vực. Điều này không chỉ đẩy ASEAN vào thế khó xử mà còn làm giảm triển vọng hòa giải giữa các bên.

Suy yếu lập trường không liên kết: ASEAN từ lâu duy trì lập trường không liên kết nhằm cân bằng quan hệ với các cường quốc. Việc các nước thành viên thắt chặt quan hệ với Hoa Kỳ, đặc biệt trong lĩnh vực quân sự, có thể làm tổn hại đến sự thống nhất và vai trò trung gian của khối trong giải quyết các tranh chấp khu vực.

Cách tiếp cận của ASEAN: Thận trọng và toàn diện

Trước sự gia tăng áp lực từ cả Hoa Kỳ và Trung Quốc, ASEAN tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của vai trò trung tâm trong các vấn đề khu vực. Các quốc gia thành viên kêu gọi một cấu trúc an ninh bao trùm, dựa trên các nguyên tắc tôn trọng chủ quyền và không can thiệp.

ASEAN cũng đặt trọng tâm vào phát triển kinh tế như một công cụ chính để duy trì ổn định khu vực. Việc Hoa Kỳ chú trọng vào các giải pháp quân sự mà thiếu vắng các sáng kiến kinh tế toàn diện có thể không phù hợp với cách tiếp cận cân bằng mà ASEAN theo đuổi.

Hoa Kỳ và sự lựa chọn chiến lược

Chiến lược của Hoa Kỳ tại Châu Á - Thái Bình Dương phản ánh tham vọng gia tăng ảnh hưởng trong một khu vực quan trọng về kinh tế và an ninh toàn cầu. Tuy nhiên, những bước đi này đang làm phức tạp thêm tình hình khu vực, đẩy ASEAN vào thế khó khăn trong việc duy trì sự đoàn kết và vai trò trung lập.

Nếu Washington muốn gắn kết chặt chẽ hơn với ASEAN, cần có sự điều chỉnh chiến lược hướng tới hợp tác đa phương, ưu tiên các sáng kiến kinh tế song hành với quân sự. Điều này không chỉ phù hợp với lợi ích chung của ASEAN mà còn có thể góp phần vào sự ổn định và hòa bình lâu dài tại khu vực.

Bình Minh