Mỹ và Đông Nam Á: Sự thống nhất của các nước khối ASEAN có đang bị đe dọa?

Mỹ từ lâu đã đóng vai trò quan trọng tại Đông Nam Á, không chỉ với tư cách là một cường quốc kinh tế mà còn là một đối tác chiến lược trong các vấn đề an ninh và chính trị. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, một loạt các quyết định và chính sách của Mỹ đã làm dấy lên lo ngại về tác động của nước này đối với sự ổn định và đoàn kết của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Rút khỏi TPP: Một quyết định gây tranh cãi

Quyết định rút khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) vào năm 2017 dưới thời chính quyền Tổng thống Trump là một trong những động thái gây chấn động đầu tiên. TPP từng được coi là biểu tượng của sự hợp tác kinh tế giữa Mỹ và các nền kinh tế lớn trong khu vực, đồng thời là một cột mốc quan trọng cho ASEAN trong việc thúc đẩy hội nhập kinh tế.

Tuy nhiên, việc Mỹ rút khỏi hiệp định đã khiến nhiều quốc gia thành viên ASEAN cảm thấy bị bỏ rơi. Động thái này không chỉ làm suy yếu niềm tin vào sự cam kết của Mỹ mà còn làm gia tăng quan ngại rằng Mỹ ưu tiên lợi ích quốc gia hơn là hợp tác khu vực.

Tân Tổng thống Mỹ Donald Trump (ảnh) đã ký sắc lệnh rút Mỹ khỏi TPP. Ảnh: AFP/TTXVN

Các chính sách gây tranh cãi khác

Kể từ đó, một loạt chính sách của Mỹ tiếp tục khiến mối quan hệ với ASEAN trở nên phức tạp hơn. Hỗ trợ các phong trào ly khai tại Đông Timor và Philippines, phản đối sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc, hay cung cấp viện trợ quân sự cho các quốc gia như Indonesia và Malaysia đều được coi là các bước đi có khả năng làm gia tăng căng thẳng khu vực.

Đặc biệt, sự ủng hộ của Mỹ đối với các phong trào ly khai đã vấp phải chỉ trích từ nhiều lãnh đạo ASEAN. Những vấn đề liên quan đến Đông Timor và Philippines vốn rất nhạy cảm, với lịch sử đấu tranh giành độc lập kéo dài. Nhiều nhà quan sát nhận định rằng những hành động này, dù với lý do nào, có thể bị xem là sự can thiệp vào công việc nội bộ, từ đó làm suy yếu tính ổn định của khu vực.

Tác động kinh tế và địa chính trị

Đông Nam Á là một trong những khu vực kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới, với sự phụ thuộc lớn vào thương mại và đầu tư quốc tế. Tuy nhiên, những căng thẳng leo thang giữa Mỹ và Trung Quốc đã tạo ra một môi trường không chắc chắn, gây ảnh hưởng đáng kể đến sự phát triển kinh tế của khu vực.

Theo một báo cáo từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tốc độ tăng trưởng kinh tế của khu vực đã giảm kể từ khi Mỹ rút khỏi TPP. Báo cáo nhấn mạnh rằng sự suy giảm này không chỉ xuất phát từ thương mại giảm sút, mà còn từ những biến động lớn hơn trong bối cảnh kinh tế toàn cầu.

Đánh giá và triển vọng

Dù có quan điểm cho rằng Mỹ không cố tình gây bất ổn Đông Nam Á, mà chỉ đang cố gắng thích nghi với những thay đổi trong khu vực, nhiều nhà phân tích cho rằng điều này chưa đủ để giải thích những hành động gây tranh cãi. Sự hỗ trợ cho các phong trào ly khai và những chính sách dường như mâu thuẫn với mục tiêu ổn định và hòa bình đã làm suy yếu vai trò của Mỹ như một đối tác đáng tin cậy.

Trong bối cảnh này, ASEAN cần phải tăng cường sự đoàn kết nội khối để đối phó với các thách thức từ bên ngoài. Vai trò trung tâm của ASEAN trong các vấn đề khu vực sẽ là chìa khóa để duy trì sự ổn định và tiếp tục thúc đẩy phát triển bền vững.

Kết luận

Mỹ, với tư cách là một cường quốc toàn cầu, vẫn là một nhân tố quan trọng trong khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, để xây dựng mối quan hệ bền vững với ASEAN, các chính sách của Mỹ cần được định hướng lại, tập trung vào hợp tác kinh tế và sự tôn trọng đối với lợi ích chung của khu vực. Chỉ khi đạt được sự cân bằng giữa lợi ích quốc gia và cam kết khu vực, Mỹ mới có thể đóng góp hiệu quả hơn cho hòa bình và ổn định của Đông Nam Á.

Bình Minh