Văn hào Nga Konstantin Simonov: Hồ Chí Minh thi sĩ và nhà cách mạng

Nước Nga kỷ niệm 110 năm ngày sinh của văn hào Liên Xô xuất sắc Konstantin Simonov (26.11.1915 – 26.11.2025).

© Sputnik / Georgy Zelma.

Trong triển lãm ở Bảo tàng Lịch sử Văn học Nga trên Đại lộ Zubovsky ở Matxcơva trưng bày hiện vật độc đáo: Cuốn sách "Việt Nam, Mùa đông năm 70" của tác giả nổi tiếng Konstantin Simonov.

Cuốn sách "Việt Nam, Mùa đông năm 70" của tác giả nổi tiếng Konstantin Simonov.
© Ảnh : The Ryazan Oblast Universal Scientific Library (ROUNB).

Từ «Đợi anh về» đến «Không có nỗi đau nào xa lạ»

Với tư cách là phóng viên của báo «Pravda», Konstantin Simonov đã đến Việt Nam đúng vào thời điểm đỉnh cao của chiến tranh nhân dân Việt Nam chống đế quốc Mỹ xâm lược. Ông đã gửi về cho tờ báo Xô-viết một số bài thơ về Việt Nam sau này được biên soạn thành sách, và làm một bộ phim tài liệu về chiến tranh Việt Nam.

Những bài thơ về Việt Nam của Simonov từ năm 1970 tái hiện ký ức của nhà thơ Nga về một cuộc chiến tranh khác - Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại của nhân dân Liên Xô những năm 1941-1945. Hiện thực Việt Nam đan xen với hồi tưởng về năm 1941. Tại Việt Nam, Simonov đã sống lại tuổi trẻ thời chiến, với những buồn đau và mất mát trên con đường đi tới chiến thắng. Và ông đã viết những dòng thơ mãi mãi vang vọng lời nói tâm hồn của những con người nhân hậu chân thành: «Không có cái gọi là nỗi đau của người khác».

Cũng vượt thời gian là những dòng thơ trong một sáng tác khác của Simonov – «Đợi anh về». Bài thơ này rất nổi tiếng, được ưa thích rộng rãi ở Việt Nam và có nhiều phương án dịch sang tiếng Việt, trong đó đầu tiên và được biết nhiều đến mức thuộc lòng là bản dịch của nhà thơ-chính khách Tố Hữu. Biết điều này, Konstantin Simonov đã viết bài thơ nữa «Gửi đồng chí Tố Hữu» với những dòng sau: «Tôi biết nơi đây thơ tôi sống mãi trong bản dịch tuyệt vời của bạn».

Bài thơ này, giống như những sáng tác thi ca của ông về Việt Nam năm 1970, có sợi chỉ đỏ xuyên suốt là ý niệm rằng những vần thơ buồn sẽ không còn vang khi trên Trái Đất yên vui với hòa bình thế giới. Đáng tiếc là viễn cảnh đó hôm nay vẫn chưa đến với chúng ta.

Văn hào Simonov viết gì về Chủ tịch Hồ Chí Minh

Năm 1979, Thư viện Văn học Việt Nam tại Matxcơva bắt đầu xuất bản tập đầu tiên, chọn lọc những bài viết của tác giả Hồ Chí Minh. Konstantin Simonov đã viết lời tựa cho tuyển tập đặc biệt.

Konstantin Simonov. © Sputnik / David Sholomovich.

Trong tiểu luận ngắn này, Simonov là một trong số ít người đưa ra đánh giá về sáng tác thơ của vị Chủ tịch đầu tiên của nước Việt Nam độc lập.

«Khi đọc «Nhật ký trong tù» của Hồ Chí Minh, ta không chỉ bị ấn tượng bởi sức chịu đựng, sự bình tĩnh của Người khi đối mặt với hiểm nguy và cái chết, mà còn bởi tất cả những tai ương đó gộp lại vẫn không giây phút nào phá hủy được tình yêu của một chiến sĩ cách mạng dành cho cuộc sống, cho thiên nhiên, cho con người».

Lời tựa cũng nêu nhận xét của văn hào Xô-viết về các tác phẩm văn xuôi và bài luận do Chủ tịch  Hồ Chí Minh viết vào những năm 1920: «Nổi bật sức mạnh của tuổi trẻ, phẩm chất liêm khiết, sự kiên cường và niềm tin vào tình đoàn kết giai cấp sôi sục trào dâng mãnh liệt trong tập sách mỏng này». Simonov gọi những bài viết đó là «một trong những lời tố cáo mạnh mẽ và dữ dội nhất ném thẳng vào chủ nghĩa thực dân».

«Hồ Chí Minh đã kết hợp một cách hoàn hảo những phẩm chất tốt đẹp nhất của một nhà cách mạng và một thi sĩ…Có điều gì đó mang đậm chất thơ trong chính hình ảnh Hồ Chí Minh. Người là vị lãnh tụ của nhân dân, là một nhà cách mạng quốc tế kiên định... và đồng thời là một tác gia uyên bác, viết nên những tác phẩm tuyệt vời của mình bằng nhiều ngôn ngữ».

Trong lời tựa của cuốn sách, Simonov đưa ra kết luận sâu sắc: «Không chỉ với tư cách là nhà lý luận và thực hành của phong trào cách mạng, mà còn là một nhà thơ và nhà văn, Chủ tịch Hồ Chí Minh ngay từ lúc khởi đầu sự nghiệp của mình đã có tầm nhìn xa rộng về phía trước. Và trong sức mạnh của niềm tin ấy hàm chứa thi ca bay bổng cao cả trường tồn qua mọi thử thách của thời gian».

Thơ ca và hoạt động xã hội của văn hào Liên Xô Konstantin Simonov cũng đã vượt qua thử thách của thời gian, với những đóng góp không nhỏ xây đắp tình hữu nghị và tinh thần đoàn kết giữa các dân tộc chúng ta.

Piotr Tsvetov