Vai trò của Phòng Xã hội Liên bang Nga trong thể chế chính trị ở Liên bang Nga

Phòng Xã hội Liên bang Nga được thành lập năm 2005 với mục đích giúp người dân cùng với Chính phủ và chính quyền địa phương xem xét nhu cầu và lợi ích của công dân, bảo vệ quyền và tự do của họ trong quá trình định hình và thực hiện các chính sách của nhà nước và thực hiện kiểm soát công khai các hoạt động của các cơ quan điều hành. Liên bang Nga và Việt Nam nói chung, Phòng Xã hội Liên bang Nga và Mặt Trận Tổ quốc Việt Nam nói riêng có quan hệ truyền thống, hữu nghị tốt đẹp. Thời gian tới, hai cơ quan sẽ tiếp tục hợp tác, đặc biệt theo hướng thực chất, cụ thể, có lộ trình, qua đó góp phần củng cố và phát triển quan hệ giữa hai nước.

Phòng Xã hội Liên bang Nga - Đối tác, tổ chức tương đồng với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giúp người dân tương tác với các quan chức chính phủ và chính quyền địa phương. Phòng Xã hội Liên bang Nga bao gồm các công dân nổi bật của Nga, đại diện của các tổ chức phi chính phủ quốc gia, vùng và liên vùng thực hiện đồng thuận xã hội trong đối thoại với chính quyền để đạt được mục tiêu xã hội hài hòa.

Các lĩnh vực hoạt động chính của Phòng Xã hội:

- Sự giám sát của công chúng đối với các hoạt động của chính phủ, bao gồm cả giám sát bầu cử công phát triển thể chế;

- Ý kiến của công chúng về các sáng kiến lập pháp có ý nghĩa xã hội;

- Cung cấp phản hồi và phản hồi nhanh chóng các yêu cầu của công chúng, bao gồm cả tính hiệu quả cải thiện công việc giải quyết khiếu nại của công dân và hội đồng công;

- Kiểm tra công khai các cơ sở khác nhau trong khu vực, bao gồm cả nhà ở và công cộng cơ sở hạ tầng dịch vụ, trại trẻ mồ côi, trường thể thao, trường nội trú cho người khuyết tật, phát hiện và khắc phục những khuyết điểm trong hoạt động của mình.

- Phòng Xã hội được bầu ba năm một lần và có 172 thành viên, bao gồm 40 thành viên được phê duyệt theo Sắc lệnh của Tổng thống; 89 thành viên được bầu từ khu vực các phòng dân sự và 43 đại diện cho các hiệp hội công trên toàn quốc.

Nhiệm kỳ 2019 - 2023, Giáo sư, Tiến sĩ Lydia Mikheeva, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Luật Tư nhân Sergey Alekseev thuộc Tổng thống Liên bang Nga luật học được bầu giữ chức Chủ tịch Phòng Xã hội của Liên bang Nga. Bà cũng là nhà khoa học được trao tặng danh hiệu Luật sư danh dự của Liên bang Nga.

Kể từ năm 2009, tất cả các dự luật có ý nghĩa xã hội đều được Phòng Xã hội bắt buộc tham vấn trước khi được xem xét thông qua tại Duma Quốc gia (hạ viện của Quốc hội Nga). Hàng năm, hàng trăm sự kiện cộng đồng với nhiều hình thức khác nhau được tổ chức tại Phòng Xã hội, bao gồm các phiên điều trần công khai, hội nghị bàn tròn và các cuộc họp ngoài cơ sở.

Kể từ năm 2012, Phòng Xã hội đã thành lập một cơ quan giám sát công cộng nhằm đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp các thủ tục bầu cử ở Nga, và đã có được kinh nghiệm sâu rộng trong việc giám sát công khai các cuộc bầu cử ở nước ngoài.

Việc áp dụng Luật Liên bang “Về các nguyên tắc cơ bản về giám sát công tại Liên bang Nga” vào tháng 7/2014 đã trở thành một mốc quan trọng và công nhận hoạt động hiệu quả của Phòng Xã hội. Luật Liên bang thiết lập khung pháp lý để tổ chức và thực hiện giám sát công, mục tiêu và mục đích, nguyên tắc và hình thức, cũng như các thủ tục và phương pháp xác định và công khai kết quả của nó.

Luật quy định quyền của công dân và các tổ chức công cộng tham gia thực hiện giám sát công và đặt ra các đối tượng và chủ thể giám sát công khai, tư cách pháp lý, quyền và trách nhiệm của họ, và các hình thức hợp tác. Luật cho phép công dân Nga thực hiện quyền tham gia quản lý các vấn đề của bang, theo Hiến pháp của Liên bang Nga (Điều 32). Chính vì điều đó mà giám sát công đang ngày càng được tiếp cận như một nền tảng cho đối thoại giữa xã hội dân sự và chính quyền công. Bằng cách khuyến khích tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề xã hội, sự giám sát của công chúng giúp cho cả hoạt động dân sự và trách nhiệm xã hội đều tăng lên.

Năm 2015, Phòng Xã hội và Hội đồng Chuyên gia Chính phủ Nga đã giới thiệu một quy trình mới để thành lập các Hội đồng nhân dân trong các bộ1, các cơ quan cố vấn thường trực, những bộ phận tham mưu giám sát công, với 75% thành viên Hội đồng nhân dân được đề cử bởi Phòng Xã hội Liên bang Nga và 25% còn lại bởi Hội đồng Chuyên gia Chính phủ Nga. Tỷ lệ này cung cấp một sự cân bằng hợp lý giữa đại diện của các tổ chức dân sự và hội đồng chuyên gia.

 

Đoàn đại biểu Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam do Phó Chủ tịch Nguyễn Hữu Dũng dẫn đầu đã có cuộc gặp, làm việc với Phòng Xã hội Liên bang Nga. ẢNH: PV

Việc thành lập Hội đồng nhân dân nhằm mục đích giám sát các hoạt động của các cơ quan điều hành liên bang, bao gồm cả mua sắm công. Việc giám sát chuyên đề công khai được coi là một trong những công cụ quan trọng của giám sát công. Theo luật, việc giám sát chuyên đề công khai là nhằm phân tích và đánh giá các hoạt động và quyết định của chính quyền trung ương và địa phương, kiểm tra tài liệu liên quan đến luật pháp, quyền con người và quyền tự do, quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức phi lợi nhuận và phi chính phủ (NGOs và NPO).

Trong 10 năm qua, Phòng Xã hội đã giám sát hơn 500 dự thảo luật liên quan đến các lĩnh vực khác nhau - từ xây dựng nhà nước đến hỗ trợ gia đình và trẻ em. Hầu hết các giám sát chuyên đề đều có các đề xuất và bổ sung cho dự thảo luật. Các kết luận và đề xuất của Phòng Xã hội đóng vai trò như các khuyến nghị.

Năm 2014, Phòng Xã hội đã thử một cách tiếp cận mới để giám sát chuyên đề - được gọi là “Zero Readings” của dự thảo về các hoạt động pháp lý tiêu chuẩn như là một phần của việc cải cách quy trình lập pháp. Nói cách khác, “Zero Readings” có nghĩa là sự tham gia của công chúng không chỉ trong việc góp ý vào tài liệu dự thảo đã chuẩn bị, mà còn đóng góp vào việc tạo ra các ý tưởng cơ bản. “Zero Readings” khuyến khích đối thoại mở giữa xã hội dân sự và chính quyền và trở thành hoạt động cố định của Phòng Xã hội.

Trong năm 2014, đã tổ chức được hơn 20 hoạt động “Zero Readings”, trong đó có sự tham gia của các chuyên gia về lĩnh vực kinh tế và xã hội. Trong năm 2015, con số đã tăng lên gấp đôi, đó là bằng chứng về nhu cầu cho sáng kiến này.

Các hoạt động giám sát của Phòng Xã hội nhằm vào việc điều chỉnh các lợi ích xã hội quan trọng của các công dân Liên bang Nga, các tổ chức phi chính phủ, các đơn vị chính quyền công và địa phương.

Diễn đàn “Cộng đồng” của chương trình “Công dân tích cực” cũng được ra đời vào năm 2015 là một hoạt động thực tiễn thành công mới của Phòng Xã hội Liên bang Nga. Đây là một nền tảng truyền thông cho xã hội, doanh nghiệp và chính quyền.

Từ tháng 3 đến tháng 11/2015, diễn đàn cộng đồng cấp vùng đã diễn ra tại 9 quận liên bang, nơi các đại biểu thảo luận về phát triển khu vực phi lợi nhuận trong vùng, các vấn đề lớn nhất và các giải pháp khả thi, và hỗ trợ cho các hoạt động thực tiễn của công dân hiệu quả nhất. Các đề xuất hiệu quả nhất được đưa vào báo cáo thường niên của Phòng Xã hội về tình trạng xã hội dân sự ở Liên bang Nga. Diễn đàn cộng đồng được tổ chức vào ngày 4/11/2015 tại Thủ đô Mátxcova với sự tham gia của Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Đây là Diễn đàn mở để mọi người tham gia. Không có lời mời chính thức nào cho các cơ quan chức năng hoặc cho các thành viên của Phòng Xã hội Liên bang Nga và các phòng xã hội địa phương, các tổ chức phi chính phủ, các nhà lãnh đạo xã hội và các nhà hoạt động. Tất cả những người sẵn sàng tham gia diễn đàn đều được mời đăng ký trực tuyến. Ở hầu hết các vùng, chính quyền địa phương đã thể hiện sự sẵn lòng của họ trong việc đối thoại với các nhà hoạt động dân sự.

Diễn đàn cũng được các chuyên gia và các nhà khoa học liên bang và khu vực tham gia trong nhiều lĩnh vực: giám sát công, tương tác xã hội - doanh nghiệp - chính quyền, gây quỹ, tình nguyện và từ thiện, cộng đồng không chính thức, sự cam kết của công dân,... nhằm khuyến khích sự nghiêm túc, đôi khi làm nóng lên những vấn đề thảo luận.

Phòng Xã hội Liên bang cũng hợp tác tích cực với cộng đồng quốc tế. Từ năm 2005, hơn 25 biên bản ghi nhớ và các thỏa thuận hợp tác với các tổ chức xã hội, tổ chức dân sự của các quốc gia khác nhau đã được ký kết. Trong đó có Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Bên cạnh đó, năm 2006, Phòng Xã hội Liên bang Nga đã trở thành thành viên của Hiệp hội quốc tế các hội đồng kinh tế - xã hội và các tổ chức tương đương (AICESIS). AICESIS được thành lập vào năm 1999. Đây là một tổ chức độc đáo kết hợp các tổ chức xã hội dân sự của trên 70 quốc gia trải dài trên bốn lục địa - Châu Á, Châu Phi, Châu Âu và Châu Mỹ.

Các thành viên của Hiệp hội là các hội đồng kinh tế và xã hội (bao gồm các quan chức chính phủ, nhà tuyển dụng và lao động có tổ chức), phòng xã hội/hội đồng và các tổ chức tương tự hoạt động ở cấp quốc gia và được hiến pháp, luật hoặc bất kỳ hành động chính thức nào khác xác nhận quyền của họ đại diện cho xã hội dân sự và bảo vệ an ninh kinh tế và xã hội quốc gia.

Việc tìm hiểu, nghiên cứu các giá trị có tính phổ biến trong tổ chức, hoạt động của Phòng Xã hội Liên bang Nga có ý nghĩa rất quan trọng trong việc đổi mới tổ chức, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Từ năm 2015, sau 8 năm thiết lập quan hệ giữa Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với Phòng Xã hội Liên bang Nga đã đem lại những hiệu quả, lợi ích thiết thực cho hai bên. Hai bên đã tổ chức trao đổi Đoàn cấp cao hàng năm với mục đích nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau trong công tác, góp phần thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Liên bang Nga.

Chú thích:

1. Hội đồng nhân dân đã được thành lập tại 53 cơ quan liên bang có quyền lực ví dụ như: Cơ quan an ninh liên bang, Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ...

 

Đặng Thanh Phương - Phó Trưởng Ban Đối ngoại và Kiều bào,
Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam