Nghề của bố

“Bố mày nói nắng là mưa, báo bão khẩn cấp là chưa có gì” hay “bố mày đúng là làm ở Nha mượng tượng”… đó là những câu cửa miệng mà tôi thường được nghe khi nói về nghề của bố.

Trong ký ức tuổi thơ tôi không thể hình dung ra công việc của bố mình, nghe mọi người nói về nó với thái độ thờ ơ, ngờ vực, tôi mường tượng rằng công việc bố đang làm chẳng liên quan đến ai, làm đúng cũng được, sai cũng chẳng sao vì toàn nói đến những thứ xa vời như mây, mưa, bão, gió…, lúc có lúc không.

Tôi từng thắc mắc tại sao bố được sang tận Liên Xô mà lại chọn cái nghề “đo mây”, “đếm gió”, “đong mưa” …để học, nghề gì mà hễ cứ có bão là đi công tác, bất kể là ngày nghỉ, ngày lễ, tết …hay là đang về quê cùng gia đình. Bão vào miền Bắc thì đi công tác Hải Phòng, bão vào miền Trung thì đi công tác ở Vinh, Đà Nẵng, bão vào miền Nam thì đi công tác ở Nha Trang. Cứ thế, đến mùa mưa bão là bố luôn trong tư thế sẵn sàng tác nghiệp.

Công việc vất vả, không có phụ cấp, đi công tác thường ở những nơi xa xôi, hẻo lánh (nơi đặt các trạm ra đa mặt đất thường ở trên những ngọn núi cao), lại đi trong những thời điểm thiên nhiên bất lợi, nhưng không hiểu sao bố cứ vui vẻ, miệt mài, say mê…làm cho cả nhà tôi cứ bị cuốn theo đường đi của những cơn bão, độ dày mỏng của những đám mây, ảnh hưởng của EL Nino, tiến độ làm mưa nhân tạo…hay những biểu hiện của biến đổi khí hậu… Dấu ấn nghề của bố được thể hiện rõ trong phong cách sử dụng những thuật ngữ khoa học khí tượng để chỉ những trạng thái tình cảm của các thành viên trong gia đình ở từng thời điểm khác nhau.

Ngày trước, khi đất nước còn chiến tranh, bố được miễn đi lính vì bố là con trai một, lại là tộc trưởng của một dòng họ, thế nhưng giờ đây, khi đất nước hòa bình thì công việc mà bố đang làm chẳng khác một người lính - người lính đang canh những biến chuyển của đất trời từ mây, mưa, gió, nắng, giông, lốc, bão, tố, lũ, lụt…nghĩa là tất cả những thay đổi của thiên nhiên gây bất an cho con người. Cái nghề “khám bệnh trời”, “bắt mạch lũ” của bố đã lấy đi của bà nội không biết bao nhiêu nước mắt. Không lo lắng, không bất an sao được khi đứa con duy nhất của bà cứ hễ có áp thấp nhiệt đới có khả năng mạnh thành bão, hoàn lưu bão hay mưa lũ dài ngày là lại đi công tác. Mỗi lần bố đi công tác bà nội lại lặng lẽ thắp lên ban thờ gia tiên nén nhang rồi lầm rầm khấn vái, nín thở, kiên nhẫn chờ bão tan để bố về. Ngày trước, đường sá thì xa xôi, phương tiện đi lại, liên lạc không có, đã thế một năm trên cả nước có trên dưới chục cơn bão gần như trải đều khắp cả 3 miền Bắc, Trung, Nam. Không ít lần bố suýt bỏ mạng khi đi công tác. Cũng may là sau mỗi lần như thế bố vẫn bình an về với gia đình. 

Kiến thức nghề nghiệp được bố cần mẫn đúc rút cộng với kinh nghiệm xem thời tiết của cha ông thông qua những biểu hiện của cỏ cây, muông thú đã giúp bố có linh tính nghề nghiệp rất tốt, nhờ vậy mà bố đã từng đưa ra những dự báo rất chính xác khi nhìn ảnh mây chụp qua vệ tinh, hay qua màn hình ra đa trong những đợt mưa dài ngày giúp các nhà lãnh đạo đưa ra những quyết định kịp thời trong việc xả nước hay không xả nước ở những địa phương có hồ, đập lớn trong mùa bão lũ.

Hàng năm, Bố lại được sang Nga hay đón chuyên gia Nga sang tập huấn về kiến thức, trang thiết bị mới của ngành. Sau mỗi lần như thế, bố lại tỉ mẩn ghi chép lại những thứ đã học hỏi được rồi trao đổi cho đồng nghiệp. Thỉnh thoảng gặp những vấn đề khó trong công việc của mình bố cũng trao đổi trực tiếp với chuyên gia Nga để tìm cách giải quyết. 

Gần 40 năm gắn bó với nghề, những kiến thức về nghề khí tượng mà bố tích lũy được là thứ tài sản vô giá để các thế hệ đồng nghiệp của bố sử dụng trong việc dự báo, cảnh báo thiên tai. Điều bố tâm đắc và luôn cẩn thận, tỉ mẩn và kiên trì thực hiện hàng chục năm đó là cảnh báo đúng nhưng phải biết tổng hợp, phân tích số liệu nhằm rút ra được quy luật vận động của các hiện tượng tời tiết bất thường. Đây là điều kiện tiên quyết đảm bảo tính chính xác trong dự báo, đồng thời qua đó giúp các cơ quan chức năng đưa ra những quyết định và kế hoạch hành động ứng phó với những hiện tượng thời tiết nguy hiểm nhằm giảm thiểu những hậu quả do thiên tai gây ra. Thực tế cho thấy rằng, chỉ cần một chút chủ quan, thiếu trách nhiệm trong việc đo đạc, cập nhật, xử lý số liệu, hoặc dùng những nhận định, dự báo của nước ngoài mà không dựa trên điều kiện địa lý cụ thể của địa phương, vùng miền, đất nước sẽ gây thiệt hại cho người dân, đồng thời làm cho nhân dân hoài nghi vào các thông tin dự báo.

Bây giờ, tuy đã nghỉ hưu, nghỉ quản lý chỉ đơn thuần nghiên cứ khoa học nhưng tôi thấy bố vui vẻ, phấn khởi bởi nghề của bố đã được cả xã hội ghi nhận. Hiện nay, dự báo thời tiết hàng ngày cũng như dự báo khí hậu theo mùa đang ngày càng trở nên chính xác hơn. Những thành tựu này đều nhờ vào sự phát triển của công nghệ viễn thám, của khoa học và sự tiến bộ vượt bậc trong công nghệ máy tính. Chứng kiến những tiến bộ khoa học khí tượng và khí hậu trong vòng 50 năm qua, phần nào bố thấy hài lòng vì những thông tin của nghề nghiệp đã giúp nhân dân chủ động hơn trong ứng phó với thiên tai./. 
 

Nhân vật “Bố” – người ngoài cùng bên trái cùng các sinh viên ngành khí tượng tại Tượng Voikov, nhà khí hậu người Nga. Ảnh chụp năm 1970 .

Cán bộ nhân viên Trạm RADA PHÙ LIỄN - HẢI PHÒNG cùng đoàn chuyên gia Nga. Ảnh chụp năm 2005.

  Trần Thị Bích Thủy
(Trường Chính trị Trần Phú Hà Tĩnh)