Một loại thuốc độc đáo để điều trị viêm cột sống dính khớp đã được đăng ký tại Nga

© Ảnh : LIBRIK

Trong cuộc phỏng vấn với phóng viên của cổng thông tin Khoa học Nga, Alexander Mikhailovich Lila, Giám đốc Viện nghiên cứu bệnh thấp khớp mang tên V.A Nasonova, Bác sĩ chuyên khoa thấp khớp của Bộ Y tế Nga, Giáo sư và Viện sĩ thông tấn của Viện Hàn lâm Khoa học Nga, cho biết những chi tiết về bệnh viêm cột sống dính khớp, hay bệnh Bechterew, các triệu chứng và thách thức trong chẩn đoán sớm, nguyên lý hoạt động của loại thuốc mới và tiềm năng chuyển giao kiến thức cơ bản đã thu được sang các hướng phát triển khác.

― Bệnh Bechterew là vấn đề cấp bách đến mức nào đối với cả bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh này và đối với y học lâm sàng nói chung?

― Bệnh Bechterew đặc trưng bởi những cơn đau dữ dội và hạn chế vận động cột sống, và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân cực kỳ kém nếu không được điều trị đầy đủ. Tình trạng này được bác sĩ V.M. Bekhterev mô tả lần đầu tiên vào năm 1892, ông gọi nó là "bệnh cứng cột sống". Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu sâu rộng về bệnh lý này, việc chẩn đoán vẫn còn rất muộn.

Bệnh Bechterew thường phát triển ở độ tuổi tương đối trẻ - 18–25 tuổi. Khi một người trẻ bị đau lưng, anh ta thường nhờ mẹ hoặc đồng nghiệp khuyên uống thuốc, và cơn đau thuyên giảm tạm thời. Hoặc anh ta đến gặp chuyên gia mát-xa hoặc vật lý trị liệu, và các phương pháp này cũng tạm thời làm giảm các triệu chứng. Tuy nhiên, mặc dù không có triệu chứng rõ ràng, căn bệnh này vẫn tiến triển chậm, và chẩn đoán chính xác thường chỉ được đưa ra khi bệnh Bechterew đã ở giai đoạn nghiêm trọng.

―Liệu có thể điều trị hiệu quả mà không cần sử dụng thuốc mới nếu bệnh này được chẩn đoán sớm hay không?

― Từ những năm 2000, một số loại thuốc mới - được gọi là tác nhân sinh học biến đổi gen – bắt đầu được sử dụng trên toàn thế giới, bao gồm cả ở Nga, và đã tạo nên cuộc cách mạng trong ngành thấp khớp học. Sau khi được đưa vào thực hành lâm sàng, ít nhất 50–60% bệnh nhân mắc các bệnh lý thấp khớp khác nhau đã có thể thuyên giảm bệnh.

Những loại thuốc này đã mở rộng đáng kể các phương pháp điều trị cho nhiều bệnh tự miễn. Tuy nhiên, ở 20–30% bệnh nhân, thuốc này có thể không hiệu quả vì nhiều lý do: một số loại thuốc gây ra kháng thể do các biến chứng nhiễm trùng, chẳng hạn như bệnh lao. Bất kỳ loại thuốc nào cũng có thể có tác dụng phụ cản trở việc sử dụng, chẳng hạn như tăng men gan.
Do đó, sự xuất hiện của một loại thuốc mới với cơ chế tác động khác biệt về cơ bản mang lại hy vọng về hiệu quả của nó, kể cả ở những bệnh nhân mà liệu pháp trước đó không mang lại kết quả mong muốn.

― Đặc điểm chính của loại thuốc mới là gì? Thuốc này chỉ làm chậm sự phát triển của bệnh hay là loại bỏ nó hoàn toàn?

― Một nhóm nghiên cứu do Viện sĩ S.A. Lukyanov dẫn đầu đã nghiên cứu vấn đề này trong gần 20 năm. Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng, tế bào lympho T có các thụ thể đặc trưng chỉ có ở bệnh nhân viêm cột sống dính khớp dương tính với HLA-B27. Bằng cách sử dụng thuốc mới này, chúng tôi tiêu diệt nhóm tế bào mang các thụ thể này trên bề mặt mà không ảnh hưởng đến các bộ phận khác của hệ miễn dịch.

Theo đó, bằng cách tiêu diệt một nhóm tế bào lympho T cụ thể gây bệnh, chúng tôi áp dụng một phương pháp điều trị khác biệt so với các phương pháp khác. Điều này có nghĩa là tỷ lệ bệnh nhân có thể nhạy cảm với liệu pháp này sẽ tăng lên. Bệnh Bechterew không thể chữa khỏi, nhưng việc đạt được thuyên giảm là rất quan trọng, vì nó tác động tích cực đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, vì bệnh không tiến triển và duy trì ở giai đoạn ổn định.

— Đây là loại thuốc chỉ dùng một lần hay phải dùng suốt đời?

—Đây là một loại thuốc tiêm tĩnh mạch. Ba tháng sau liều đầu tiên, bệnh nhân được truyền liều thứ hai, và sau đó cứ sáu tháng một lần. Khi bệnh thuyên giảm, có thể tăng khoảng cách giữa các liều hoặc giảm liều.

Alexander Mikhailovich Lila, Giám đốc Viện nghiên cứu bệnh thấp khớp mang tên V.A Nasonova, Bác sĩ chuyên khoa thấp khớp của Bộ Y tế Nga, Giáo sư và Viện sĩ thông tấn

của Viện Hàn lâm Khoa học Nga. © Ảnh : LIBRIK

― Việc tiêm thuốc sáu tháng một lần là một chế độ khá thường xuyên. Vậy việc tiếp cận thuốc này như thế nào?

―Trên thực tế, việc tiêm thuốc sáu tháng một lần là một lịch trình không phức tạp. Có nhiều trường hợp cần phải tiêm hoặc dùng thuốc liên tục mỗi tuần hoặc mỗi tháng một lần. Về tính khả dụng, loại thuốc này được phép lưu hành, nhưng các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn II và III vẫn đang được tiến hành. Tức là, thuốc này đã được đăng ký và sẵn sàng sử dụng, nhưng các bác sĩ vẫn đang thu thập dữ liệu.

―Thuốc này mới chỉ được sử dụng trong một thời gian tương đối ngắn. Liệu có bất kỳ rủi ro tiềm ẩn nào trong quá trình thử nghiệm lâm sàng hoặc hậu quả tiêu cực nào khi sử dụng thuốc này không?

― Chúng tôi đã hiểu nhiều phản ứng của cơ thể với thuốc này, nhưng, tất nhiên, việc sử dụng thuốc Seniprutug cần được giám sát y tế. Trong quá trình tiêm thuốc, một lượng lớn tế bào lympho với một loạt thụ thể tế bào T đặc trưng bị tiêu diệt đồng thời, điều đó thường đi kèm với việc nhiệt độ cơ thể bệnh nhân lên đến 40°C. Do đó, chúng tôi đã xây dựng một phác đồ dùng thuốc trước khi tiêm Seniprutug, bệnh nhân được dùng một số loại thuốc theo trình tự cụ thể để giảm thiểu các phản ứng có hại. Tất nhiên, trong các thử nghiệm dài hạn với hàng nghìn bệnh nhân, những tác dụng phụ có thể được chẩn đoán mà không phải lúc nào cũng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Ví dụ, thuốc ức chế Janus kinase (JAK) dùng để điều trị viêm khớp dạng thấp bằng cách ngăn chặn các tín hiệu gây viêm bên trong tế bào có thể gây huyết khối ở những người trên 65 tuổi. Tác dụng phụ này đã không được xác nhận ở giai đoạn đầu. Nhưng hiện nay, sau khi thông tin này được xác nhận, các chỉ định kê đơn thuốc trong nhóm bệnh nhân này đã được điều chỉnh, và một số hạn chế được đưa ra.

Bản thân việc tiêm thuốc không đòi hỏi các phương pháp phục hồi chức năng bổ sung, nhưng các bệnh nhân viêm cột sống dính khớp, bất kể liệu pháp thuốc, đều phải tham gia vật lý trị liệu thường xuyên. Bệnh này ảnh hưởng đến cột sống, các khớp lớn và dây chằng, và tập thể dục giúp duy trì khả năng vận động và giảm đau.

― Việc tạo ra loại thuốc đầu tiên trên thế giới có ảnh hưởng đến uy tín của khoa học y tế Nga không?

― Một bài khoa học về sự phát triển này đã được đăng trên một trong những tạp chí y khoa hàng đầu thế giới The Lancet. Sau đó nhiều tác giả đã trích dẫn thông tin này trong các tác phẩm khoa học của họ. Năm ngoái, tại Đại hội của Hiệp hội Thấp khớp Châu Á – Thái Bình Dương (APLAR) ở Singapore, một gian hàng thông tin dành riêng cho thuốc Seniprutug đã thu hút sự chú ý của các đồng nghiệp quốc tế. Điều này cho thấy sự quan tâm rất lớn đến sự phát triển này.