Sự mong manh của chuỗi cung ứng toàn cầu nhìn từ vụ 1 cây cầu ở Mỹ bị đâm đổ sập trong tích tắc

Có nhiều lý do để lo lắng về những rắc rối đang cản trở nguồn cung toàn cầu.

Thứ 3 tuần này, một con tàu container khổng lồ đã va chạm với một trong những trụ đỡ của cầu Key tại Baltimore, Mỹ khiến cây cầu đổ sập trong tích tắc.

Vụ sập cầu sau đó đã làm gián đoạn vô thời hạn dòng tàu ra vào Cảng Baltimore, gây tổn hại nghiêm trọng cho nền kinh tế địa phương, làm căng thẳng chuỗi cung ứng và gây xáo trộn việc giao hàng dọc Bờ Đông nước Mỹ.

Ngay sau sự cố, cảng Baltimore cho biết trong một bài đăng trên X rằng giao thông tàu thuyền đã bị tạm dừng cho đến khi có thông báo mới, nhưng xe tải vẫn đang được xử lý tại các bến của cảng.

Theo Judah Levine, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu của công ty hậu cần Freightos, bảy tàu container đã được lên kế hoạch đến Baltimore cho đến thứ bảy.

Maersk cho biết trong một tuyên bố: "Chúng tôi sẽ bỏ qua Baltimore trên tất cả các tuyến của mình trong tương lai gần, cho đến khi tình hình được coi là an toàn để đi qua khu vực này". Họ cho biết sẽ dỡ hàng đến Baltimore tại các cảng khác gần đó, nhưng Maesrk cảnh báo khách hàng rằng điều đó có thể đồng nghĩa với việc giao hàng bị chậm trễ.

Tuy nhiên, ngay cả trước khi thảm họa kể trên xảy ra, vẫn có nhiều lý do để lo lắng về những rắc rối đang cản trở nguồn cung toàn cầu.

MONG MANH

Giữa những cơn lốc địa chính trị, biến đổi khí hậu và sự gián đoạn liên tục do đại dịch, rủi ro của việc phụ thuộc vào tàu để vận chuyển hàng hóa khắp hành tinh đã rất rõ ràng.

Những cạm bẫy của việc dựa vào các nhà máy trên khắp đại dương để cung cấp các mặt hàng hàng ngày như quần áo và các mặt hàng quan trọng như thiết bị y tế từng thể hiện rất rõ ràng và liên tục.

Cảng Baltimore nhỏ hơn các bến container lớn nhất nước Mỹ nhưng đây lại là một thành phần chính của chuỗi cung ứng phương tiện.

Ngoài khơi Yemen, phiến quân Houthi đã liên tục tấn công vào các tàu container. Điều đó đã buộc các hãng vận tải biển phần lớn phải bỏ qua Kênh đào Suez, tuyến đường thủy quan trọng nối châu Á với châu Âu, và thay vào đó đi vòng quanh châu Phi - kéo dài thêm nhiều ngày, thậm chí nhiều tuần cho hành trình, đồng thời buộc các tàu phải tiêu tốn thêm nhiên liệu.

Ở Trung Mỹ, lượng mưa khan hiếm, liên quan đến biến đổi khí hậu, đã hạn chế việc đi qua Kênh đào Panama. Điều đó đã cản trở mối liên kết quan trọng giữa Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, làm trì hoãn các chuyến hàng từ châu Á đến Bờ Đông nước Mỹ.

Tất cả những vấn đề kể trên diễn ra ngay giữa những ký ức về một cú sốc khác gần đây đối với thương mại toàn cầu: Việc đóng cửa kênh đào Suez ba năm trước, khi tàu container Ever Given đâm vào lề đường thủy và bị mắc kẹt.

Trong khi con tàu ngừng hoạt động và mạng xã hội tràn ngập các meme về cuộc sống hiện đại ngừng hoạt động, giao thông ngừng hoạt động trong sáu ngày, thì một thực tế là việc hoạt động giao dịch đóng băng ước tính mất mát tới 10 tỷ USD mỗi ngày.

Giờ đây, thế giới lại một lần nữa dễ dàng thấy được sự mong manh của toàn cầu hóa thông qua việc 1 cây cầu tại một thành phố công nghiệp nổi bật tại Mỹ với những bến cảng sầm uất, bị đổ sập trong tích tắc.

Cảng Baltimore nhỏ hơn các bến container lớn nhất nước Mỹ - như những cảng ở Nam California, Newark, NJ và ở Savannah - nhưng đây lại là một thành phần chính của chuỗi cung ứng phương tiện, đóng vai trò là bãi đáp cho ô tô và xe tải đến từ các nhà máy ở châu Âu và châu Á. Đây cũng là điểm khởi đầu quan trọng cho việc xuất khẩu than của Mỹ.

Nhiều hàng hóa trong số đó có thể bị chậm trễ trong việc đến đích cuối cùng, buộc người gửi hàng phải lập kế hoạch thay thế và hạn chế hàng tồn kho. Trong thời đại kết nối lẫn nhau, các vấn đề tại một điểm có thể nhanh chóng được cảm nhận rộng rãi hơn.

Jason Eversole, giám đốc điều hành tại FourKites, một công ty tư vấn chuỗi cung ứng cho biết: “Sự sụp đổ thảm họa của cầu Francis Scott Key sẽ gây áp lực lên các phương thức vận tải khác và các lựa chọn thay thế cảng”. Một số hàng hóa lẽ ra đã đi qua Baltimore có khả năng sẽ đến Charleston, Norfolk hoặc Savannah.

Điều đó sẽ làm tăng nhu cầu về dịch vụ vận tải đường bộ và đường sắt, đồng thời khiến việc vận chuyển hàng hóa đến nơi cần đến trở nên phức tạp và tốn kém hơn.

Ông Eversole cho biết: “Ngay cả khi họ dọn sạch đống đổ nát khỏi mặt nước, giao thông trong khu vực sẽ bị ảnh hưởng do các tài xế xe tải trở nên miễn cưỡng chở hàng ra vào khu vực nếu giá không tăng”.

LO LẮNG

Nỗi lo lắng hiện đang bao trùm chuỗi cung ứng. Thậm chí, chủ đề này không còn chỉ là vấn đề của các chuyên gia thương mại mà còn là chủ đề trò chuyện của những người đang cố gắng hiểu lý do tại sao họ không thể hoàn thành việc cải tạo nhà bếp của mình.

Những ký ức về tình trạng thiếu thiết bị bảo hộ y tế đáng báo động trong đợt đầu tiên của dịch Covid-19 chắc hẳn vẫn còn mới mẻ trong tâm trí nhiều người. Khi ấy, các bác sĩ ở một số quốc gia giàu có nhất thế giới phải không đeo khẩu trang hoặc áo choàng khi chăm sóc bệnh nhân.

Các hộ gia đình thì không thể đặt mua nước rửa tay và thậm chí tranh giành giấy vệ sinh. Đó đều là viễn cảnh trước đây (trước Covid-19) không ai có thể tưởng tượng được.

May mắn thay, sau đại dịch, nhiều tác động tồi tệ nhất của sự gián đoạn chuỗi cung ứng lớn đã giảm bớt đáng kể hoặc thậm chí biến mất.

Giá vận chuyển một container hàng hóa từ một nhà máy ở Trung Quốc đến một nhà kho ở Mỹ đã tăng lên từ khoảng 2.500 USD trước đại dịch lên gấp 10 lần vào thời điểm hỗn loạn. Nhưng sau đó, mức giá đã trở lại mức bình thường.

Các tàu container không còn xếp hàng dài ở các cảng như Los Angeles và Long Beach, California như trước đây khi người Mỹ tràn ngập hệ thống với các đơn đặt hàng về xe đạp tập thể dục và tiệc nướng trong thời gian cách ly.

Nhưng nhiều sản phẩm vẫn khan hiếm, một phần là do ngành công nghiệp này từ lâu đã áp dụng phương pháp sản xuất đúng lúc: Thay vì trả tiền để tích trữ thêm hàng hóa trong kho, trong nhiều thập kỷ, các công ty đã cắt giảm hàng tồn kho để tiết kiệm chi phí.

Họ đã phụ thuộc vào vận chuyển container và web để có được thứ họ cần. Điều đó khiến thế giới dễ bị tổn thương trước mọi tác động bất ngờ từ hoạt động vận chuyển hàng hóa.

Tại các thành phố đang phát triển nhanh chóng của Mỹ, tình trạng thiếu nhà ở khiến giá nhà tăng vọt vẫn tiếp tục kéo dài vì các nhà thầu vẫn không thể đảm bảo các hạng mục như công tắc điện và đồng hồ nước, có thể phải mất hơn một năm mới đến nơi.

Jan Ellingson, nhà môi giới bất động sản tại Keller Williams ở Casa Grande, Ariz cho biết: “Chuỗi cung ứng vẫn đang khiến hoạt động xây dựng bị trì hoãn”.

Sự hỗn loạn của đại dịch đã tấn công toàn bộ hệ thống cùng một lúc, khiến các tài xế xe tải và công nhân bến tàu rơi vào tình trạng khóa máy ngay khi khối lượng hàng nhập khẩu kỷ lục đổ bộ vào bờ biển Mỹ.

Phil Levy, cựu chuyên gia kinh tế trưởng của công ty hậu cần vận tải Flexport đặt câu hỏi: “Vậy tại sao chúng ta không sản xuất mọi thứ ở một chỗ để không cần phải lo lắng về việc vận chuyển? Bởi vì như thế sản phẩm sẽ đắt hơn đáng kể. Chúng ta tiết kiệm được số tiền khổng lồ bằng cách cho phép các công ty tìm nguồn cung ứng linh kiện ở nơi rẻ nhất”.

Tuy nhiên, các công ty đang ngày càng có ý định hạn chế khả năng tiếp xúc với những lỗ hổng của vận tải biển và thay đổi địa chính trị. Walmart đã chuyển hoạt động sản xuất hàng hóa công nghiệp từ Trung Quốc sang Mexico. Chiến dịch đó bắt đầu với việc Cựu Tổng thống Donald J. Trump áp thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc .

Các nhà bán lẻ khác của Mỹ như Columbia Sportswear đang tìm kiếm nhà máy ở Trung Mỹ, trong khi các công ty Tây Âu tập trung chuyển sản xuất đến gần khách hàng hơn, mở rộng nhà máy ở Đông Âu và Thổ Nhĩ Kỳ.

Sự việc con tàu mắc kẹt ở kênh đào Suez 6 ngày.

Trước những thay đổi mang tính kiến tạo này, thảm họa ở Baltimore có thể là một thách thức nhất thời đối với việc vận chuyển hàng hóa hoặc cũng có thể là một thách thức kéo dài. Với chuỗi cung ứng, hậu quả của bất kỳ sự xáo trộn đơn lẻ nào cũng có thể khó lường trước được.

Một nhà máy gần Philadelphia có thể có hàng trăm nguyên liệu cần thiết để sản xuất sơn. Tuy nhiên, một nguyên liệu bị trì hoãn - có thể bị mắc kẹt trên một tàu container ngoài khơi California, hoặc bị thiếu hụt do nhà máy ở Vịnh Mexico đóng cửa do thời tiết - có thể đủ để khiến hoạt động sản xuất phải ngừng lại.

Việc thiếu một bộ phận quan trọng duy nhất – một con chip máy tính hoặc một bộ phận lắp ráp trong đó – có thể buộc các nhà sản xuất ô tô từ Hàn Quốc đến vùng Trung Tây nước Mỹ phải đóng băng những chiếc xe đã hoàn thiện trong bãi đậu xe, chờ đợi bộ phận còn thiếu.

Và rất có thể, ở một nơi nào đó trên trái đất - ai đó cũng đang đợi một container bị mắc kẹt trên một con tàu neo đậu ở Cảng Baltimore.

BẢO LINH