Phương Tây chật vật tìm cách hợp pháp để tịch thu tài sản phong tỏa của Nga

Châu Âu phản đối Mỹ về điều mà họ coi là một hành động mạo hiểm khi EU nắm giữ phần lớn tài sản của Nga và bất kỳ sự trả đũa nào của Moskva có thể sẽ nhắm vào châu Âu chứ không phải Mỹ.

Quang cảnh Hội nghị Ngoại trưởng G7 ở đảo Capri, Italy ngày 18/4/2024. Ảnh: AFP/TTXVN.

Các nước phương Tây đã tăng cường nỗ lực tạo ra khuôn khổ pháp lý để tịch thu tài sản của Nga một cách “hợp pháp”. Các bộ trưởng tài chính và giám đốc ngân hàng trung ương của các quốc gia G7 tuyên bố sau cuộc họp mới đây rằng họ vẫn đang nỗ lực tìm cách sử dụng số tiền này để hỗ trợ Ukraine. Trong khi đó, các nghị sỹ Mỹ đang xem xét một dự luật vào ngày 20/4 cho phép Tổng thống nước này tịch thu tài sản của Nga.

Tờ Izvestia của Nga dẫn lời các chuyên gia cho rằng sẽ không sớm có thỏa thuận về cơ chế thu giữ tài sản bị phong tỏa của Moskva. Tổng Giám đốc Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga Ivan Timofeev giải thích: “Không quốc gia G7 nào ngoại trừ Canada hiện có cơ chế pháp lý cho phép họ tịch thu tài sản nhà nước bị phong tỏa của Nga và giao lại cho Ukraine. EU đang thảo luận về một công cụ để thu lợi nhuận từ tài sản thuộc chủ quyền của Nga và gửi đến Ukraine. Tuy nhiên, hiện tại không có cơ chế nào để tịch thu tài sản chính phủ bị phong tỏa. Để làm được điều đó, EU sẽ phải thay đổi một số luật cơ bản. EU chưa sẵn sàng làm việc này. Mỹ cũng không có công cụ như vậy vì Washington lo ngại về tác động mà nó có thể gây ra đối với xếp hạng tín dụng và đầu tư".

Cuộc tranh luận về nhu cầu sử dụng tài sản của Nga để hỗ trợ Kiev đang nóng lên trong EU khi Quốc hội Mỹ vẫn chưa thông qua gói viện trợ mới cho Ukraine. Giữa những chỉ trích về sự chậm trễ, Mỹ đưa ra một số dự luật về hỗ trợ Ukraine, trong đó đặc biệt đề cập đến việc sử dụng tài sản của Nga. Kế hoạch này bao gồm luật cho phép tổng thống Mỹ tịch thu toàn bộ hoặc một phần tài sản có chủ quyền của Nga thuộc quyền tài phán của Mỹ để chuyển chúng sang quỹ hỗ trợ Ukraine dự kiến sẽ được thành lập.

Chuyên gia Timofeev chỉ ra: “Những dự luật như vậy cứ liên tục được đưa ra. Tuy nhiên, không phải sáng kiến nào cũng được thông qua. Hơn một trăm dự luật liên quan đến lệnh trừng phạt Nga đã được khởi xướng trong 4 năm qua nhưng đáng chú ý, chỉ có 5% số dự luật trừng phạt được thông qua”.

Trong khi đó tờ Washington Post ngày 20/4 đưa tin, các quan chức Mỹ đã dành các cuộc họp trong tuần qua với các nhà lãnh đạo Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới để tìm cách "buộc Nga phải trả giá" cho chiến dịch quân sự ở Ukraine.

Tại cuộc họp mùa xuân thường niên của Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới ở Mỹ vào tuần trước, các quan chức Nhà Trắng đã thúc đẩy những nước châu Âu sử dụng một phần trong số 280 tỷ USD dự trữ của ngân hàng trung ương Nga mà các đồng minh phương Tây đã đóng băng trong những ngày đầu của cuộc xung đột ở Ukraine.

Trong vài tháng qua, các nhà ngoại giao Mỹ và EU đã xem xét nhiều đề xuất khác nhau, bao gồm tịch thu tài sản và chuyển chúng cho Kiev hoặc sử dụng lợi nhuận từ các khoản đầu tư của Nga để hỗ trợ cho khoản vay hoặc phát hành trái phiếu. Quyết định cuối cùng về đề xuất tái sử dụng tài sản của Nga đang chờ cuộc họp thượng đỉnh vào tháng 6 tới của Tổng thống Mỹ Joe Biden và các nhà lãnh đạo G7 khác ở Italy.

“Họ đã tranh cãi trong một thời gian dài. Bây giờ vấn đề là phương Tây có thể hoàn thành được việc đó không?” Clay Lowery, Phó Chủ tịch điều hành của Viện Tài chính Quốc tế và cựu quan chức Bộ Tài chính Mỹ cho biết.

Tốc độ ra quyết định chậm chạp làm nổi bật một thực tế khó chịu đối với Ukraine: Bất chấp sự đột phá rõ ràng trong tuần này tại Quốc hội Mỹ, Ukraine vẫn phải đối mặt với những thách thức định kỳ để giành được sự trợ giúp tài chính. Theo ước tính chung của Chính phủ Ukraine, Ngân hàng Thế giới và Ủy ban châu Âu, chi phí bồi thường cũng như tái thiết hiện tại là 486 tỷ USD và đang tăng lên. Trong khi đó, nền kinh tế đang gặp khó khăn của Ukraine vẫn phụ thuộc vào sự hỗ trợ quốc tế.

Các quan chức châu Âu đã ngần ngại tịch thu tài sản của Nga vì lo ngại việc này có thể vi phạm luật pháp quốc tế, khiến các nhà đầu tư không còn tin tưởng vào đồng euro và khiến Moskva trả đũa.

Christine Lagarde, người đứng đầu Ngân hàng Trung ương châu Âu, cho biết tuần trước rằng các đề xuất khai thác tài sản bị đóng băng của Nga để mang lại lợi ích cho Ukraine có nguy cơ “phá vỡ trật tự pháp lý quốc tế mà phương Tây muốn bảo vệ”.

Các quan chức châu Âu cũng phản đối sự khăng khăng của Mỹ về điều mà họ coi là một hành động mạo hiểm khi họ nắm giữ phần lớn tài sản và bất kỳ sự trả đũa nào của Nga có thể sẽ nhắm vào châu Âu chứ không phải Mỹ.

Theo Eswar Prasad, Giáo sư Đại học Cornell, người từng giữ chức vụ trưởng bộ phận nghiên cứu tài chính tại IMF, các bộ trưởng tài chính châu Âu cũng lo ngại rằng việc tịch thu tài sản của ngân hàng trung ương Nga có thể gây ra một làn sóng thoái vốn toàn cầu khỏi lục địa này.

Vũ Thanh