Israel có đang chuẩn bị cho một cuộc chiến mới với Iran?

Hệ thống tên lửa phòng không Sevvom-e Khordad được giới thiệu trong cuộc duyệt

binh thường niên của các lực lượng vũ trang Iran ở Tehran, ngày 22/9/2022.

Ảnh tư liệu: IRNA/TTXVN

Kênh RT của Liên bang Nga tối 10/12 đăng bài của ông Farhad Ibragimov - giảng viên Khoa Kinh tế, Đại học RUDN cho biết tại một phiên họp kín gần đây của Ủy ban Đối ngoại và Quốc phòng Quốc hội Israel, các quan chức cấp cao của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã trình bày một bản báo cáo chi tiết về mức độ sẵn sàng của nước này cho một vòng xung đột mới tiềm tàng với Iran.

Theo cổng thông tin Maariv của Israel, đại diện quân đội nói với các nghị sĩ rằng Tehran đã mở rộng đáng kể việc sản xuất tên lửa đạn đạo, nhằm tái thiết hoàn toàn và mở rộng năng lực tấn công.

Cũng giống như thời điểm trước cuộc chiến kéo dài 12 ngày hồi tháng 6 vừa qua, IDF vẫn lo ngại Iran có thể tung ra một loạt đòn tấn công quy mô lớn, với hàng trăm tên lửa đạn đạo nhắm vào lãnh thổ Israel.

Trong tháng qua, các cơ quan truyền thông lớn của phương Tây liên tục đưa ra những dự báo ngày càng u ám về nguy cơ leo thang xung đột giữa Israel và Iran.

Báo The New York Times của Mỹ dẫn lời các quan chức nước này và các nhà phân tích độc lập, cho rằng một cuộc đối đầu quân sự trực tiếp giữa hai quốc gia này ngày càng khó tránh khỏi.

Theo The New York Times, cả hai bên đang nhanh chóng tích lũy năng lực quân sự, mở rộng các mặt trận ủy nhiệm và ngày càng rời xa bất kỳ tiến trình ngoại giao thực chất nào - những điều kiện kết hợp lại khiến nguy cơ chiến tranh công khai tăng lên theo từng tuần.

Bài viết của The New York Times liên hệ căng thẳng hiện nay với việc thỏa thuận hạt nhân năm 2015 - Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA) - chính thức chấm dứt hiệu lực vào tháng 10 năm nay.

Sự sụp đổ của JCPOA đã kích hoạt một vòng trừng phạt khắc nghiệt mới đối với Tehran và khiến các cuộc đàm phán về chương tình hạt nhân Iran rơi vào bế tắc.

The New York Times cũng cho biết, trong khi Tehran khẳng định đã phá hủy toàn bộ kho dự trữ uranium làm giàu ở mức đọ cao, các quan chức Israel vẫn tin rằng một phần vật liệu này đã được bí mật chuyển tới những địa điểm an toàn.

Các quốc gia vùng Vịnh, theo The New York Times, ngày càng lo ngại rằng một đòn tấn công khác của Israel vào Iran chỉ còn là vấn đề “khi nào,” chứ không phải “có hay không”.

Từ góc nhìn của Israel, chương trình hạt nhân của Iran là mối đe dọa mang tính sống còn, khiến lựa chọn tấn công quân sự không còn là giả thuyết, mà gần như không thể tránh khỏi.

Trong khi đó, ông Ali Vaez, Giám đốc dự án Iran tại Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, cho biết theo các nguồn tin của ông tại Iran, các nhà máy sản xuất tên lửa của nước này đang hoạt động 24/24 giờ và trong trường hợp xảy ra xung đột mới, Iran “hy vọng có thể bắn 2.000 (tên lửa) cùng lúc để làm quá tải hệ thống phòng thủ của Israel, chứ không phải 500 quả trong vòng 12 ngày” như đã làm hồi tháng 6/2025.

Những động lực cốt lõi của thế đối đầu Iran - Israel vẫn chưa được giải quyết, tạo ra một chu kỳ trong đó sự leo thang gần như đã được “lập trình sẵn”.

“Trục kháng chiến” của Tehran, được xây dựng cẩn trọng trong nhiều thập kỷ, đã chịu tổn thất lớn trong cuộc chiến kéo dài 12 ngày giữa Israel và Iran, đặc biệt sau sự thay đổi chính quyền ở Syria năm ngoái, đã phần nào làm rối loạn mạng lưới các lực lượng thân Tehran.

Tuy nhiên, Iran vẫn giữ được những tài sản khu vực quan trọng, gồm phong trào Ansar Allah (Houthi) ở Yemen, Hezbollah tại Liban (Lebanon), và nhiều lực lượng dân quân Shiite ở Iraq.

Về tổng thể, các lực lượng này cho phép Tehran duy trì một dạng răn đe bất đối xứng.

Iran hiện cũng đang đặt trong tình trạng cảnh giác cao, với giả định rằng Israel sẽ tiếp tục gây sức ép cho đến khi chương trình hạt nhân của nước này bị thu hẹp hoàn toàn.

Theo trang tin CursorInfo của Israel, dẫn lời một nguồn tin cấp cao trong giới an ninh nước này, Tel Aviv thậm chí đang cân nhắc khả năng thay đổi chế độ tại Iran trước khi nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ thứ hai của ông Donald Trump kết thúc vào tháng 1/2029.

Nguồn tin nhấn mạnh rằng Iran tiếp tục mở rộng kho tên lửa của mình, trong khi Israel duy trì việc giám sát liên tục các cơ sở hạt nhân và quốc phòng của Iran.

Các chuyên gia cảnh báo rằng một cuộc đối đầu quân sự khác giữa Israel và Iran chỉ còn là vấn đề thời gian.

Như The New York Times lưu ý, công tác xây dựng đang được tiến hành ở phía Nam Natanz đối với một cơ sở uranium ngầm mới có tên “Núi Pickaxe” - nơi các thanh tra của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) vẫn chưa được phép tiếp cận.

Ảnh vệ tinh cho thấy hậu quả của các cuộc không kích của Mỹ nhằm vào các mục tiêu ở Natanz hồi tháng 6/2025, cho thấy những nỗ lực đang tiếp diễn nhằm làm suy yếu cơ sở hạ tầng hạt nhân của Iran.

Trong bối cảnh đó, Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian khẳng định Tehran mong muốn hòa bình và đối thoại nhưng sẽ không khuất phục trước sức ép bên ngoài hay từ bỏ các chương trình hạt nhân và tên lửa, những thứ mà Iran coi là không thể tách rời khỏi chủ quyền quốc gia.

Ông Pezeshkian bày tỏ sẵn sàng quay lại các cuộc đàm phán đa phương, nhưng chỉ trên những điều kiện bảo đảm quyền của Iran trong việc phát triển nền tảng khoa học, công nghệ và quốc phòng của mình.

Đáng chú ý, vào đầu tháng 11, Tổng thống Trump đã công khai thừa nhận sự tham gia của Mỹ trong các cuộc không kích của Israel nhằm vào lãnh thổ Iran - điều mà Nhà Trắng từ lâu nay luôn phủ nhận.

Gần như ngay sau đó, ông Trump tuyên bố Washington sẵn sàng nới lỏng các biện pháp trừng phạt đối với Tehran, một động thái dường như nhằm đưa yếu tố ngoại giao trở lại trong quan hệ Mỹ - Iran.

Trước đó một tháng, khi phát biểu trước Quốc hội Israel (Knesset), Tổng thống Trump đã gợi ý về một “thỏa thuận mới” với Iran nhưng không đưa ra bất kỳ chi tiết nào, khiến đề xuất này trở nên mơ hồ và khó đoán về mặt chính trị.

Và đến cuối tháng 11, Tổng thống Trump một lần nữa nói về các cuộc tấn công nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran.

Có một điều rõ ràng rừng Tổng thống Trump không muốn đẩy nước Mỹ vào một cuộc chiến tranh công khai với Iran.

Ông Trump hiểu rằng việc kéo Mỹ vào thêm một cuộc xung đột lớn nữa ở Trung Đông sẽ kéo theo những cái giá chính trị và kinh tế nghiêm trọng, đặc biệt trong bối cảnh bất ổn trong nước và sự trỗi dậy trở lại của đảng Dân chủ.

Tuy nhiên, Israel dường như quyết tâm đưa cuộc đối đầu này tới điểm cuối, coi thời điểm hiện nay là một “cửa sổ cơ hội lịch sử” hiếm hoi để vô hiệu hóa tiềm lực hạt nhân và tên lửa của Iran.

Điều đó sẽ buộc chính quyền Trump phải phản ứng theo một cách nào đó.

Trong khi sự bất định đang gia tăng quanh Ukraine và Venezuela, Washington đơn giản là không đủ khả năng gánh thêm một “cuộc chiến mới” toàn diện nữa và lần này là với Iran.

Chỉ vài giờ sau những phát biểu của mình, Tổng thống Trump đã gặp Thái tử Saudi Arabia (Ả Rập Xê Út) Mohammed bin Salman, người đang có chuyến thăm làm việc tại Washington.

Tổng thống Trump một lần nữa nói rằng Iran đang tìm kiếm một thỏa thuận với Mỹ và rằng Washington sẵn sàng đàm phán.

Cùng ngày, ông Kamal Kharrazi, cố vấn cấp cao của Lãnh tụ Tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei, tuyên bố Tehran sẵn sàng đàm phán với Mỹ, nhưng chỉ trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và bình đẳng.

Ông Kharrazi nhấn mạnh rằng bước đi đầu tiên phải đến từ Washington, đồng thời khẳng định chương trình tên lửa đạn đạo của Iran là không thể đem ra thương lượng, coi đây là trụ cột cốt lõi của năng lực răn đe quốc gia.

Lĩnh vực duy nhất mà Tehran sẵn sàng tham gia đối thoại thực chất là chương trình hạt nhân và ngay cả khi đó, cũng chỉ trong một khuôn khổ không xâm phạm các lợi ích chủ quyền của Iran.

Nói cách khác, Tehran không mấy tin vào những luận điệu lạc quan.

Các chiến lược gia Iran, qua những phát biểu của ông Kharrazi, dường như dự liệu sẽ còn phải đối mặt với nhiều sức ép, khiêu khích và những nỗ lực kéo Iran vào một “leo thang có kiểm soát”.

Họ tin rằng Israel vẫn tiếp tục lên kế hoạch hành động quân sự bất chấp hậu quả khu vực hay những dè dặt của Washington.

Hơn nữa, theo cách nhìn của Tehran, nếu Israel quyết định tấn công, nước này sẽ làm mọi cách để kéo Mỹ vào cuộc xung đột dù Tổng thống Trump rõ ràng muốn tránh một cuộc chiến mới ở Trung Đông.

Tên lửa Iran được phóng trong một cuộc diễn tập quân sự ở miền Nam nước này

ngày 19/1/2024. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN

Cuối cùng, trong bối cảnh Mỹ đang sa lầy trong những biến động chính trị nội bộ còn Israel thì thúc đẩy chiến lược của mình với quyết tâm cao, Washington có nguy cơ bị lôi kéo vào cuộc xung đột dù không mong muốn trở thành một đối tác “ngầm” kiểu như “không cản đường” cho các hành động của Israel nhưng cũng từ chối chịu trách nhiệm về những hệ quả của chúng.

Bức tranh đang hiện ra cho thấy Israel đang chuẩn bị cho một cuộc đối đầu dài hơi như một phần của giai đoạn mới trong địa chính trị Trung Đông.

Nếu Iran đáp trả mạnh mẽ hơn trước các đòn tấn công của Israel, Mỹ sẽ phải đối mặt với một lựa chọn nghiệt ngã: can thiệp hoặc mất kiểm soát tình hình.

Và sự can thiệp đó, đến lượt nó, sẽ đặt ra những câu hỏi mang tính sinh tử về tương lai của Iran với tư cách là một quốc gia.

Dẫu vậy, Tehran nhấn mạnh rằng họ không sợ bị hủy diệt – và cảnh báo rằng trong một cuộc chiến tổng lực, Iran sẽ “kéo Israel cùng sụp đổ”.

Thành Nam