Chuyên gia: Mỹ không còn cần NATO nữa

© AP Photo / Alex Brandon

Họ từng là những đồng minh trong NATO

Tờ Politico và công ty nghiên cứu dư luận Public First tiến hành khảo sát tại Anh, Pháp, Đức và Canada, phát hiện ra một bộ phận đáng kể người dân tại các nước này hiện nay coi Mỹ là một đối tác thiếu tin cậy và mang tính phá hoại trên trường quốc tế.

Tỷ lệ này là 56% tại Canada, 35% tại Anh, và 40% tại Pháp và Đức. Ngoài ra, 63% người dân Canada, 52% người Đức, 47% người Pháp và 46% người Anh cho rằng Mỹ thường xuyên gây ra vấn đề cho các quốc gia khác hơn là giúp giải quyết chúng.

Tâm lý tiêu cực của người dân Canada bắt nguồn từ căng thẳng giữa Ottawa và Washington, bùng phát gần như ngay sau khi ông Trump lên nắm quyền. Trước đó, ông Trump từng bày tỏ mong muốn sáp nhập Canada vào Mỹ, coi điều này mang lại lợi ích kinh tế cho cả hai bên. Tuy nhiên, trước mắt, ông tăng thuế quan đối với "người láng giềng phía bắc cứng đầu", đặc biệt là thuế nhôm, lên tới 50% (trong khi nhập khẩu từ Canada chiếm tới 70% nhu cầu nhôm của Mỹ).

Sự hoài nghi của châu Âu cũng dễ hiểu: họ không ưa những tuyên bố đòi chủ quyền Greenland, việc Mỹ rút lại viện trợ tài chính cho chính quyền Kiev, cắt giảm lực lượng quân sự Mỹ tại các nước EU, hay việc hậu thuẫn các lực lượng chính trị bảo thủ vốn đề cao giá trị truyền thống. Tổng thể, chính quyền Trump cho rằng nền văn minh phương Tây đang đứng trên bờ vực sụp đổ vì chính sách toàn cầu hóa điên rồ của Brussels, đặc biệt là chính sách nhập cư.

Cả trong nội bộ nước Mỹ, dư luận chống Trump cũng rất mạnh mẽ. Gần một nửa dân chúng không tán thành đường lối mới này và mong muốn quay trở lại với chính sách trước đây.

Hiện tại các đồng minh của Mỹ vẫn hy vọng mọi vấn đề sẽ được giải tỏa khi tổng thống tiếp theo lên nắm quyền, theo ý kiến bà Tatiana Parhalina, Phó Giám đốc Viện Thông tin Khoa học Xã hội (INION) thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga

"Bản thân họ cũng hiểu chính sách của ông Trump không phải hoàn toàn không có cơ sở khách quan, nhưng họ vẫn tin sau khi ông ấy rời nhiệm sở, Mỹ sẽ trở nên dễ dự đoán hơn và có khả năng đàm phán tốt hơn. Nghĩa là họ chỉ cần kiên nhẫn thêm ba năm nữa, rồi mọi thứ sẽ ổn. Tuy nhiên, Canada không có đủ xa xỉ để chờ đợi như vậy. Ottawa trước kia hoàn toàn phụ thuộc vào Washington, thì giờ đây lại chứng kiến các tuyên bố công khai tại Mỹ về kế hoạch sáp nhập".

Bàn tay sắt

Theo Politico, đến năm 2025, giới lãnh đạo châu Âu từ bỏ hoàn toàn hy vọng có thể điều khiển được Trump. Dưới sức ép của ông, họ buộc phải chấp nhận mức thuế quan của Mỹ là 15% và tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP. Ngoài ra, EU hiện nay phải trả tiền mua vũ khí Mỹ cung cấp cho Kiev. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ vẫn tiếp tục coi các nhà lãnh đạo châu Âu là "yếu đuối", thiếu ý chí hành động dứt khoát, ngay cả khi lợi ích quốc gia của họ bị đe dọa.

Tổng thống Mỹ Trump đến nay vẫn chưa từ bỏ ý tưởng chiếm hữu Greenland từ Đan Mạch. Mới đây, ông bổ nhiệm Thống đốc bang Louisiana, Jeff Landry, làm đặc phái viên Mỹ về vấn đề đảo này.

"Xin cảm ơn Tổng thống Donald Trump! Tôi lấy làm vinh dự được phục vụ Ngài trong vị trí tình nguyện này, nhằm đưa Greenland trở thành một phần của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ", Jeff Landry đáp lời.

Ông nhấn mạnh việc sử dụng vũ lực sẽ không xảy ra. Nhiệm vụ của đặc phái viên là lắng nghe nguyện vọng của cư dân địa phương, tìm hiểu họ còn thiếu thốn điều gì và vì sao chính quyền Đan Mạch lại không đảm bảo được mức độ an ninh xứng đáng cho họ.

Liên minh châu Âu (EU) lên tiếng phản đối việc lập ra chức danh "đặc phái viên Mỹ về Greenland".

"Kỷ nguyên Pax Americana (thời kỳ ổn định kinh tế và chính trị ở phương Tây sau Thế chiến II, ND) kết thúc đối với chúng tôi. Hoài niệm sẽ chẳng giúp ích gì. Đây là sự thật! Hiện nay, Mỹ đang rất kiên quyết bảo vệ lợi ích của mình. Và chúng ta cũng phải tự bảo vệ lợi ích của chính mình", Thủ tướng Đức Friedrich Merz tuyên bố gần đây.

Bị cuốn đi theo chiều gió

Trump đang từng bước dỡ bỏ toàn bộ hệ thống chính sách đối ngoại xuyên Đại Tây Dương, thay vì theo đuổi lợi ích toàn cầu, ông chỉ tập trung vào lợi ích quốc gia, kể cả việc mở rộng lãnh thổ sang Canada và Greenland, theo ông Vladimir Vasiliev, chuyên gia cao cấp của Viện Nghiên cứu Mỹ và Canada thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga, cho biết.

"Trong Chiến tranh Lạnh với Liên Xô, Mỹ chọn chiến lược liên minh, tức là NATO. Nhưng nay Liên Xô không còn, Washington cũng không còn coi Moskva là đối thủ chính. Do đó, ông Trump đang thay thế chiến lược liên minh bằng cái gọi là 'chiến lược các cường quốc'. Ông muốn thiết lập quan hệ làm ăn với những nước mạnh nhất, kể cả Nga và Trung Quốc, để cùng nhau định đoạt vận mệnh thế giới. Trong đó, tổng thống Trump hoàn toàn không coi EU là một khối liên minh mạnh, thậm chí ông còn tỏ ra ghét bỏ EU. Có khá nhiều người cùng quan điểm với ông. Xét về lịch sử, người Mỹ từng coi châu Âu là đối thủ cạnh tranh, thậm chí là kẻ thù. Chỉ cần nhớ lại Chiến tranh giành Độc lập hay Nội chiến Mỹ là đủ", ông Vasiliev nhấn mạnh.

Chuyên gia tin rằng, nếu tổng thống tiếp theo vẫn là người của Đảng Cộng hòa, đường lối đối ngoại hiện tại của Washington sẽ được duy trì. Ngược lại, nếu phe Dân chủ giành lại quyền lực, họ sẽ cố gắng xoay chuyển hoàn toàn cục diện