Võ Nguyên Giáp từ giáo viên dạy sử đến vị tướng lừng danh

Chiến tranh, dù luôn được coi là một trong những thảm họa tàn khốc nhất mà nhân loại từng phải đối mặt, với vô vàn mất mát về sinh mạng và sự hủy diệt không ngừng, nhưng cũng chính từ những thời khắc đen tối ấy đã xuất hiện những con người phi thường, kiệt xuất, bằng cống hiến của mình họ đã giành lại độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân, góp phần định hình và thay đổi cục diện thế giới ở thời đại của mình.

Trong lịch sử hàng nghìn năm giữ nước của dân tộc Việt Nam từng xuất hiện những vị tướng tài được thế giới ghi nhận, tôn vinh là “danh tướng xuất sắc nhất của thế kỷ XX” -  một trong những người đó là đại tướng Võ Nguyên Giáp. Điều đặc biệt ở ông không chỉ nằm ở tài năng quân sự hiếm có mà còn ở hành trình đầy phi thường từ một giáo viên dạy lịch sử trở thành vị tướng huyền thoại.

Trước khi trở thành nhà quân sự kiệt xuất, Võ Nguyên Giáp là chàng thanh niên giàu khát vọng, say mê tri thức. Ông từng học ở trường Quốc học Huế, sau đó theo ngành Luật. Nhưng chính thời gian giảng dạy lịch sử tại Trường tư thục Thăng Long Hà Nội từ năm 1935 đến 1940 đã nuôi dưỡng trong ông một kho tàng kiến thức rộng lớn về lịch sử dân tộc, các cuộc chiến tranh lớn của thế giới và nghệ thuật quân sự trong lịch sử chiến tranh nhân loại.

Lịch sử, theo cách hiểu thông thường, đó là những sự kiện đã xảy ra trong đời sống xã hội và trong thế giới tự nhiên, được con người ghi chép nhằm để lại cho hậu thế. Việc ghi chép các sự kiện lịch sử không chỉ để cho các thế hệ hậu sinh biết được những sự kiện xã hội, tự nhiên đã xảy ra trong quá khứ, cũng như biết được các thế hệ tiền bối đã sống như thế nào và đã làm những việc gì, mà còn muốn để cho các thế hệ hậu sinh rút ra những bài học kinh nghiệm từ quá khứ để sống tốt hơn, làm giỏi hơn các thế hệ tiền bối của mình. 

Do nhận thức vai trò của lịch sử và giảng dạy lịch sử cho học sinh nên trong thời gian 5 năm làm giáo viên ở Trường tư thục Thăng Long Hà Nội, ông đã hăng say, tìm tòi đọc sách, nghiên cứu để hiểu việc thành bại của các cuộc chiến tranh chống ngoại xâm của dân tộc cũng như các cuộc chiến tranh trên thế giới. Bằng tình yêu đất nước, ông đã giáo dục khơi gợi trong nhiều thế hệ học sinh trách nhiệm của mình đối với sự tồn vong của dân tộc.

Bằng kiến thức uyên thâm, ông đã tổng hợp, phân tích, lý giải bản chất của các hiện tượng, sự việc đã đang tồn tại, đang vận động và biến đổi không ngừng để học sinh có được cái nhìn toàn cảnh, cụ thể về tình cảnh của đất nước trong bối cảnh thế giới lúc bấy giờ. Những đêm đọc Napoleon, Tôn Tử, Clausewitz… bồi đắp trong ông tư duy chiến lược quân sự, chính trị sắc sảo – điều mà sau này trở thành nền tảng cho các quyết định mang tính chiến lược làm nên những chiến thắng vang dội trong lịch sử đấu tranh cách mạng Việt Nam.

Đầu những năm 1940, bước ngoặt lớn đến, khi Võ Nguyên Giáp sang Trung Quốc và gặp Nguyễn Ái Quốc. Từ đây, người thầy dạy sử trở thành học trò của lãnh tụ cách mạng, được giao trọng trách xây dựng lực lượng vũ trang của dân tộc. Năm 1944, cùng Hồ Chí Minh thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân – tiền thân của Quân đội Nhân dân Việt Nam, Võ Nguyên Giáp bước lên con đường trở thành Tổng tư lệnh.

Trong kháng chiến chống Pháp, tên tuổi của ông gắn liền với hàng loạt chiến dịch lớn như Biên Giới 1950, Tây Bắc 1952, Thượng Lào 1953… và đỉnh cao là chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954. Với quyết định táo bạo “kéo pháo vào, kéo pháo ra” và nghệ thuật quân sự linh hoạt, ông đã lãnh đạo quân đội Việt Nam làm nên chiến thắng "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu", buộc thực dân Pháp ký Hiệp định Genève, chấm dứt chiến tranh ở Đông Dương.
Không dừng lại ở đó, trong kháng chiến chống Mỹ, Đại tướng tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong các chiến dịch chiến lược, trong đó có Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968 và cuộc Tổng tiến công mùa Xuân 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Những cuộc chiến tranh khốc liệt hào hùng của dân tộc không chỉ khơi dậy ý chí sinh tồn mạnh mẽ của những người dân yêu nước mà còn là nơi rèn giũa vị tướng lỗi lạc với tài năng xuất chúng. Tư duy quân sự của ông ở vai trò là người lãnh đạo quân đội đã làm thay đổi thế và lực của dân tộc. Với chiến Thắng Điện Biên Phủ, không chỉ dành lại nền độc lập còn non trẻ của đất nước mà còn góp phần định hình và thay đổi trật tự thế giới trong thế kỷ XX.

Võ Nguyên Giáp không chỉ là một nhà cầm quân tài ba mà còn là một nhà tư tưởng quân sự với triết lý “chiến tranh nhân dân” – lấy sức mạnh toàn dân, toàn quân để chống lại những kẻ thù mạnh hơn gấp nhiều lần. Các học giả quốc tế đánh giá ông là “Napoleon đỏ”, “người biết biến những điều không thể thành có thể”. Ông được phong Đại tướng năm 1948 khi mới 37 tuổi – minh chứng cho tài năng xuất chúng và niềm tin đặc biệt mà Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho ông.

Trong cuộc sống đời thường, Đại tướng là con người giản dị, gần gũi, yêu hòa bình và luôn đặt lợi ích của dân tộc lên trên hết. Khi ông qua đời năm 2013, hàng triệu người dân Việt Nam từ Bắc vào Nam đã xếp hàng tiễn biệt, thể hiện tình cảm và sự kính trọng sâu sắc dành cho vị tướng trọn đời vì dân, vì nước. Rất nhiều ngôi chùa ở Việt Nam đặt ban thờ ông cạnh ban thờ Hưng đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn.

Hành trình từ thầy giáo dạy sử đến vị tướng lừng danh thế giới của Võ Nguyên Giáp là một câu chuyện truyền cảm hứng mạnh mẽ. Đó là minh chứng rằng ý chí, trí tuệ và lòng yêu nước có thể tạo nên những kỳ tích vĩ đại. Di sản của ông không chỉ nằm ở những chiến thắng huyền thoại mà còn ở những bài học về tình yêu đất nước, lòng căm thù giặc, trí thông minh và khát vọng độc lập, tự do được nuôi dưỡng, tôi rèn, khơi gợi, trao truyền thông qua việc tìm hiểu, nghiên cứu, giảng dạy  lịch sử của mình./.

Ths. Trần Thị Bích Thủy