Những vấn đề trọng tâm chia rẽ Thượng đỉnh NATO

Hôm nay (24/6), Hội nghị thượng đỉnh NATO khai mạc tại thành phố The Hague, Hà Lan. Dự kiến, trọng tâm chính của hội nghị là thảo luận về đề xuất tăng chi tiêu quốc phòng mới của Tổng thống Trump. Nhưng các cuộc tấn công quân sự của Mỹ vào Iran mới đây có thể chi phối nội dung thảo luận của hội nghị này.

Đây là hội nghị thượng đỉnh NATO đầu tiên được tổ chức tại thành phố The Hague, Hà Lan. Cuộc họp kéo dài 2 ngày này dự kiến tập trung thảo luận về kế hoạch tăng chi tiêu quốc phòng mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump, từ mức mục tiêu 2% hiện tại lên 5% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Theo kế hoạch chi tiêu quốc phòng mới của NATO, các quốc gia sẽ chi 3,5% GDP cho "phòng thủ cốt lõi" như vũ khí, quân đội và thêm 1,5% cho các khoản đầu tư liên quan đến an ninh như cải tạo đường sá, cảng và cầu để xe quân sự sử dụng, bảo vệ đường ống và ngăn chặn các cuộc tấn công mạng. Việc tăng chi tiêu sẽ được thực hiện trong hơn 10 năm.

Ảnh minh hoa; Reuters

Mức tăng chi tiêu nhảy vọt này được xem là một thách thức khi Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez tuyên bố nước này không cần phải đáp ứng mục tiêu chi tiêu mới ngay cả khi Tây Ban Nha đã chấp thuận tuyên bố của hội nghị. Phản ứng trước thông tin này, hôm qua, Tổng thư ký NATO Mark Rutte nhấn mạnh NATO "hoàn toàn tin tưởng" Tây Ban Nha sẽ phải đạt được mục tiêu mới:

“Chúng ta đang ở trong một liên minh mà chúng ta cùng nhau chiến đấu và nếu cần thiết, chúng ta cũng cùng nhau chịu đựng và hy sinh vì sự phòng thủ chung. Tôi luôn dành sự tôn trọng cao nhất cho sự đóng góp của Tây Ban Nha cho NATO. Tây Ban Nha cũng đã đồng ý với các mục tiêu. Thực tế là Tây Ban Nha nghĩ rằng họ có thể đạt được các mục tiêu đó với tỷ lệ là 2,1%. NATO hoàn toàn tin rằng Tây Ban Nha sẽ cùng nhau chi quốc phòng”.

Bên cạnh đó, Hội nghị thượng đỉnh NATO 2025 cũng nhằm mục đích gửi đi thông điệp về một NATO đoàn kết, bất chấp những lời chỉ trích trước đó của Tổng thống Mỹ đối với liên minh quân sự này. NATO cũng muốn thể hiện quyết tâm mở rộng và tăng cường năng lực phòng thủ. Reuter trích dẫn nguồn tin về một dự thảo tuyên bố của hội nghị thượng đỉnh được các thành viên NATO nhất trí, trong đó có đoạn viết NATO “tái khẳng định cam kết vững chắc đối với phòng thủ tập thể như đã nêu trong Điều 5 của Hiệp ước Washington, một cuộc tấn công vào một bên là một cuộc tấn công vào tất cả". Theo các nhà ngoại giao, tuyên bố ngắn gọn của hội nghị thượng đỉnh sẽ chỉ một lần đề cập Nga là mối đe dọa đối với an ninh và một lần nữa đề cập cam kết hỗ trợ Ukraine.

Nhưng việc Mỹ ném bom các địa điểm hạt nhân của Iran vào cuối tuần qua khiến hội nghị thượng đỉnh NATO trở nên khó đoán hơn so với dự kiến. Hôm qua, Tổng thư ký NATO Mark Rutte thừa nhận tin tức về Iran hiện đang chiếm hết các chủ đề.

Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã nhắc đến hậu quả thảm khốc từ các cuộc can thiệp của phương Tây vào Iraq và Libya, đồng thời kêu gọi các bên kiềm chế và đối thoại.

“Không có tính hợp pháp nào trong các cuộc tấn công của Mỹ vào Iran. Ngay cả khi Pháp chia sẻ mục tiêu không để Iran có được vũ khí hạt nhân, Pháp vẫn luôn cân nhắc ngay từ đầu rằng, điều này có thể đạt được thông qua các biện pháp ngoại giao”.

Theo các nhà quan sát, tại hội nghị thượng đỉnh NATO 2025, các nhà lãnh đạo châu Âu có thể sẽ gây sức ép trực tiếp với Tổng thống Mỹ Donald Trump khi các cuộc không kích giữa Israel và Iran có thể châm ngòi cho sự leo thang xung đột nhấn chìm khu vực Trung Đông, làm gián đoạn thương mại toàn cầu, gây ra làn sóng người tị nạn mới và một loạt hậu quả khó lường khác.

Thiều Dương