Philippines - Nhật Bản hướng tới liên minh ba bên với Mỹ

'Tôi rất vinh dự khi có cơ hội trở thành Thủ tướng Nhật Bản đầu tiên phát biểu ở đây, tại Quốc hội của Philippines', ông Fumio Kishida phát biểu tại phiên họp chung đặc biệt của Quốc hội Philippines trong chuyến thăm kéo dài 2 ngày đến Manila tuần trước.

Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida trong cuộc gặp ngày 2/11. (Ảnh: AsiaTimes).

Trong bài phát biểu mang tính lịch sử, nhà lãnh đạo Nhật Bản khẳng định rằng quan hệ hai nước giờ bước sang “kỷ nguyên vàng”, khi các lợi ích chiến lược của hai bên đạt tới sự hội tụ chưa từng có.

Gần 1 năm sau khi theo đuổi đường lối “ngoại giao hiện thực” và tăng gấp đôi chi tiêu quốc phòng, ông Kishida thăm quốc gia Đông Nam Á để tăng cường quan hệ với các đối tác cùng chung tư tưởng.

Nhật Bản đã trở thành nhà đầu tư hàng đầu và thị trường xuất khẩu hàng đầu của Philippines, nay muốn thúc đẩy hơn nữa hợp tác về quốc phòng.

Trong chuyến thăm vừa qua, Thủ tướng Kishida công bố gói hỗ trợ an ninh mới, trong đó có hệ thống radar giám sát ven biển. Nhật Bản dự kiến cũng sẽ cung cấp các tàu đa nhiệm cho lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines, trong nỗ lực tăng cường hợp tác an ninh biển song phương.

Đặc biệt, Nhật Bản sẽ theo đuổi Thỏa thuận Tiếp cận Đối ứng (RAA) với Philippines, tạo nền tảng cho việc mở rộng hợp tác quốc phòng song phương, bao gồm tập trận chung định kỳ và tiếp cận căn cứ quân sự trong tương lai.

Ông Kishida cũng thăm Malaysia trong chuyến công du Đông Nam Á, nơi ông nhấn mạnh “tầm nhìn mới về hợp tác”, với trọng tâm là duy trì trật tự dựa trên luật lệ ở khu vực.

Cùng với Philippines, Bangladesh và Fiji, Malaysia được chọn vào chương trình Hỗ trợ an ninh chính thức (OSA) của Chính phủ Nhật Bản.

Dù Manila trải qua những thay đổi mạnh trong quan hệ với Mỹ và Trung Quốc dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Rodrigo Duterte, Tokyo vẫn duy trì được động lực tích cực trong quan hệ với Manila.

Dù nhiều lần chỉ trích phương Tây và xích lại gần Trung Quốc, ông Duterte vẫn lặng lẽ hoan nghênh việc mở rộng hợp tác quân sự với Nhật Bản.

Trong chuyến thăm lần này, Thủ tướng Kishida mời các lãnh đạo Philippines và Malaysia dự Hội nghị cấp cao kỷ niệm ASEAN – Nhật Bản tại Tokyo vào tháng 12 tới.

Bên cạnh việc tích lũy sức mạnh quân sự trong nước, Nhật Bản còn mở rộng hợp tác quân sự với bên ngoài, nhất là Đông Nam Á, nơi Tokyo được chào đón với sự thiện chí.

Các cuộc khảo sát thường niên do Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) ở Singapore tổ chức cho thấy, Nhật Bản liên tục nằm trong top đầu các đối tác được yêu mến ở ASEAN.

Điều này đặc biệt đúng ở Philippines, nơi Nhật Bản được coi là “đồng minh trong mọi điều kiện thời tiết”.

Trong cuộc gặp với Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr, Thủ tướng Kishida công bố một loạt thỏa thuận mới về du lịch, khai thác mỏ, môi trường, tài nguyên thiên nhiên và xây dựng, nhằm theo đuổi mối quan hệ đối tác thực sự toàn diện.

Nhật Bản cũng tuyên bố sẽ hỗ trợ hơn nữa việc phát triển cơ sở hạ tầng dưới sự giám sát của Ủy ban hỗn hợp cấp cao về phát triển cơ sở hạ tầng và hợp tác kinh tế. Một thành viên nội các cấp cao của Nhật Bản cho biết, Nhật Bản đang tính toán các khoản đầu tư sản xuất quy mô lớn, có thể biến Philippines thành một trung tâm công nghiệp ô tô trong khu vực.

Các sĩ quan Mỹ, Nhật và Philippines chụp ảnh chung tại căn cứ Asaka, Nhật Bản, tháng 12/2022. (Ảnh: Stars and Stripes).

Bước chiến lược tiếp theo

Thủ tướng Kishida đã chính thức công bố chương trình OSA của Nhật Bản, bắt đầu bằng khoản tài trợ 4 triệu USD để cung cấp hệ thống radar ven biển để nâng cao năng lực nhận thức trên biển cho Hải quân Philippines.

Tokyo dự kiến sẽ cung cấp thêm ít nhất 5 tàu dài 97m cho lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines để tăng cường năng lực bảo đảm an ninh trên biển. Hai bên tái khẳng định cam kết hoàn tất RAA để “tăng cường hơn nữa hợp tác quốc phòng giữa hai nước”.

Sau khi được triển khai, khuôn khổ hợp tác theo kiểu Thỏa thuận Lực lượng thăm viếng (VFA) giữa Philippines và Mỹ này có thể sẽ tạo điều kiện cho các cuộc tập trận chung lớn hơn và mạnh mẽ hơn, cũng như việc chuyển giao các hệ thống vũ khí tinh vi hơn.

Phát biểu khi đứng cạnh ông Kishida, Tổng thống Marcos Jr tuyên bố: “Chúng tôi nhận thức được lợi ích từ những khuôn khổ này đối với lực lượng và quốc phòng của chúng tôi cũng như đối với việc duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực”.

Hai bên còn thể hiện cam kết phát triển liên minh ba bên trên thực tế với Mỹ. Năm ngoái, các bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng của hai bên “nhấn mạnh tầm quan trọng của hiệp ước liên minh tương ứng của mỗi quốc gia với Mỹ và tầm quan trọng của việc tăng cường hợp tác với các nước đối tác trong khu vực”.

Theo ông Richard Javad Heydarian, một nhà nghiên cứu cấp cao của Philippines, với việc Manila cho phép Lầu Năm Góc tiếp cận các căn cứ gần bờ biển nhìn lên đảo Đài Loan (Trung Quốc) và xem xét thỏa thuận kiểu VFA với Tokyo, liên minh ba bên Nhật Bản-Philippines-Mỹ có thể sẽ là bước đi chiến lược hợp lý tiếp theo.

Thu Loan (Theo AsiaTimes)