Mỹ gặp khó trong việc thoát khỏi chuỗi cung ứng pin của Trung Quốc

Việc cố gắng khuyến khích các công ty thoát khỏi chuỗi cung ứng pin của Trung Quốc đang tỏ ra khó khăn. Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Jennifer Granholm thừa nhận rằng thời gian không đứng về phía người Mỹ.

Tổng thống Joe Biden lái mẫu xe bán tải điện F-150 Lightning của Ford vào tháng 5 năm 2021. Ảnh: Getty Images.

Không có gì đảm bảo rằng Tổng thống Joe Biden có thể nắm giữ Nhà Trắng và tiếp tục thúc đẩy chương trình nghị sự chống biến đổi khí hậu với các khoản trợ cấp lớn cho xe điện. Bộ Năng lượng Mỹ đang phải gấp rút nếu muốn phân bổ hàng chục tỷ USD tài trợ và cho vay thông qua Luật Cơ sở hạ tầng Lưỡng đảng và Đạo luật Giảm lạm phát (IRA).

Ở một số khía cạnh, Bộ Năng lượng Mỹ đã chậm tiến độ. Khi công bố khoản tài trợ trị giá 2,8 tỷ USD đầu tiên được tài trợ bởi Luật cơ sở hạ tầng vào tháng 10 năm ngoái, mục tiêu là giải ngân số tiền này cho 20 người được cấp vào tháng Tư. Bây giờ đã là giữa tháng 7 và chỉ có bốn công ty nhận được tiền.

Có rất nhiều lý do khiến cơ quan này không phân phát hàng tỷ USD tiền thuế cho các công ty tư nhân một cách vội vàng. Đầu tiên là sự giám sát chính trị đã tăng cường, với việc đảng Cộng hòa cáo buộc Bộ Năng lượng tài trợ cho công nghệ có lợi cho Trung Quốc.

Tiếp theo, tách rời là một hiện tượng tương đối mới ở Washington. Cách đây không lâu, các doanh nhân Mỹ tìm kiếm vận may ở Trung Quốc vào thời điểm Mỹ thiếu thị trường xe điện có ý nghĩa lẽ ra sẽ được khuyến khích nhưng hiện tại nó gây ra mối quan tâm.

Bộ trưởng Năng lượng Jennifer Granholm phát biểu về đầu tư xe điện sau khi Luật Cơ sở hạ tầng Lưỡng đảng được thông qua. Ảnh: EPA.

Nhiều yêu cầu tài trợ bảo vệ chống lại rủi ro mà các nhà phê bình của cơ quan lo ngại, bao gồm hạn chế thuê công dân nước ngoài, quy định mua vật tư và thiết bị của Mỹ nếu có thể và quy định về an ninh mạng để bảo vệ chống trộm cắp tài sản trí tuệ. Nhưng chính tiêu chí đó đang gây khó khăn cho bộ trong việc duy trì đúng tiến độ, điều này nói lên quy mô của những thách thức mà cơ quan đang cố gắng giải quyết.

Todd Malan, người đứng đầu bộ phận đối ngoại của Talon Metals Corp., cho biết: “Chính phủ Mỹ đã không đưa ra mức tiền thuế của người dân ở mức này kể từ Thế chiến II”.

Ít nhất một dự án trong danh sách của Bộ Năng lượng Mỹ dường như đã bị loại bỏ do một công ty tiếp xúc với Trung Quốc. Vào tháng 5, cơ quan này đã thông qua khoản tài trợ trị giá 200 triệu USD có thể giúp Microvast Holdings Inc. xây dựng một nhà máy phân tách pin ở Kentucky cùng với General Motors.

Công ty có trụ sở tại Texas, đã huy động được hơn 800 triệu USD bằng cách sáp nhập với một công ty séc trắng vào năm 2021, cho biết quyết định của Bộ Năng lượng Mỹ sẽ trì hoãn nhưng không ngăn cản nỗ lực đưa công nghệ phân tách của họ ra thị trường.

Giám đốc điều hành Yang Wu, một công dân Mỹ gốc Hoa nói vài tuần sau khi hủy bỏ kế hoạch xây dựng nhà máy trị giá 504 triệu USD ở Kentucky: “Tôi rất thất vọng vì chúng tôi đã không nhận được khoản tài trợ. Microvast là một công ty Mỹ cam kết sâu sắc với việc kinh doanh tại Mỹ”.

Microvast tuyên bố trong các hồ sơ quy định rằng một phần “đáng kể” các hoạt động của họ được đặt tại Trung Quốc, rằng họ nhận được trợ cấp từ và các hoạt động của họ phải tuân theo quy định rộng rãi của chính phủ.

COO Shane Smith nói rằng các dự án tại Mỹ đã được lên kế hoạch của Microvast sẽ chuyển số dư tài sản của họ sang Mỹ. Tài sản trí tuệ mà Bộ Năng lượng Mỹ dự định tài trợ ban đầu sẽ được tách ra khỏi Trung Quốc.

Nhưng vào năm 2017, công ty đã cấp phép cho công nghệ catốt từ Phòng thí nghiệm Quốc gia Argonne thuộc Bộ Năng lượng để sử dụng trong một sản phẩm tại các nhà sản xuất ô tô và các công ty điện tử tiêu dùng, theo một bản cáo bạch tháng 4 năm 2022. Trong cùng một hồ sơ, công ty cảnh báo rằng họ có thể không bảo vệ được quyền sở hữu trí tuệ ở Trung Quốc. Người phát ngôn của Microvast đã không trả lời yêu cầu bình luận sau đó.

Amprius Technologies Inc., một công ty mới nổi khác về pin dự kiến sẽ nhận được khoản tài trợ trị giá 50 triệu USD của Bộ Năng lượng Mỹ để sản xuất vật liệu cực dương silicon. Giám đốc điều hành Kang Sun cho biết công ty đã chọn từ bỏ quy trình tài trợ vì những hạn chế trong việc loại bỏ Trung Quốc là quá nặng nề. Amprius gần đây cũng đã tách hai công ty con ở Trung Quốc, mặc dù Sun vẫn nằm trong hội đồng quản trị của cả hai.

Sun cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Không ai có thể đánh bại Trung Quốc về hiệu suất và chi phí trong hầu hết các thiết bị” để sản xuất pin. Mặc dù Sun có những điều tích cực để nói về chương trình tài trợ của Bộ Năng lượng Mỹ, nhưng Sun cho rằng nó không phù hợp với “nhu cầu hoạt động” của công ty.

Sun cho hay Amprius đang nhắm mục tiêu vào thị trường máy bay điện, có kế hoạch xin các khoản tiền khác của Bộ Năng lượng Mỹ trong tương lai.

Một biến số khác ảnh hưởng đến tiến độ của Bộ Năng lượng là sự sẵn sàng của thị trường tư nhân để phù hợp với các khoản trợ cấp của chính phủ. Điều này không đơn giản như cách đây vài năm, với lãi suất ở mức cao nhất trong một thập kỷ và các nhà đầu tư vẫn đang phải đụng vào vết thương do chu kỳ bùng nổ và phá sản của các công ty khởi nghiệp EV.

Mặc dù sự hỗ trợ của chính phủ Mỹ sẽ giúp ích cho sự nghiệp của các công ty, nhưng điều đó có thể không đủ để thuyết phục loại nhà đầu tư mà Bộ Năng lượng Mỹ rõ ràng cần đẩy mạnh và tài trợ cho chuỗi cung ứng xe điện trong nước.

Shay Natarajan, một đối tác tại công ty cổ phần tư nhân Mobility Impact Partners, nhận định: “Chính phủ đang tài trợ cho những gì hiện có. Nhưng đó không phải là bước nhảy vọt, thế hệ tiếp theo, công nghệ khác biệt mới là cái mà vốn tư nhân muốn đặt cược vào”.

Nam Nguyễn