LHQ ở đâu trong cuộc xung đột Israel- Iran?

“Ăn miếng trả miếng”

Sáng 22/6, Israel bị tấn công bằng một loạt tên lửa khi Iran tiến hành cuộc tấn công trả đũa. Các tòa nhà ở Tel Aviv bị hư hại đáng kể và nhiều người được báo cáo là bị thương.

Tối 22/6, Israel tiếp tục mở đợt tấn công mới vào Iran. 30 máy bay của lực lượng phòng không Israel đã tấn công hàng chục mục tiêu quân sự ở Isfahan, Bushehr, Ahvaz và lần đầu tiên tại Yazd của Iran.

Động thái của Israel cho thấy nước này chưa có dự định dừng lại chiến dịch quân sự chống Iran sau đòn tập kích của không quân Mỹ vào 3 cơ sở hạt nhân chiến lược tại Iran.

Dù tổng thống Mỹ cảnh báo Iran sẽ phải trả giá rất đắt nếu tấn công cơ sở của Mỹ ở khu vực, một cố vấn của Đại giáo chủ Iran Ali Khamenei tuyên bố các căn cứ mà lực lượng Mỹ đã sử dụng để phát động các cuộc tấn công vào Iran là các mục tiêu tấn công hợp pháp của Tehran.

Người tuần hành ở Berlin, Đức phản đối xung đột Israel- Iran ngày 21/6. Ảnh: AP

Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian cũng khẳng định Mỹ sẽ phải bị giáng trả vì đã tấn công các cơ sở hạt nhân Iran. Tuyên bố được Tổng thống Iran đưa ra trong cuộc điện đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tối 22/6.

Tổng thống Pezeshkian cũng đã tham gia vào cuộc biểu tình lớn ở thủ đô Tehran lên án các cuộc không kích của Mỹ. Trong cuộc biểu tình, hàng nghìn người Iran liên tục hô vang khẩu hiệu “báo thù”, kêu gọi lập tức tiến hành biện pháp đáp trả khốc liệt nhằm vào Mỹ và Israel.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio sau đó cảnh báo Tehran không nên trả đũa các cuộc không kích của Washington nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran, cho rằng hành động như vậy sẽ là "sai lầm tồi tệ”.

Mỹ quyết định tấn công Tehran và xung đột Israel- Iran leo thang gây mối lo ngại và phản ứng của nhiều nước.

Bên cạnh Nga, Trung Quốc liên tiếp phản ứng trước cuộc tấn công của Mỹ và Israel với cáo buộc Iran tìm cách sở hữu vũ khí hạt nhân, hàng loạt nước trên thế giới bày tỏ sự quan ngại đối với cuộc xung đột. Không chỉ ở Iran, người dân hàng loạt nước xuống đường biểu tình kêu gọi chấm dứt chiến tranh, nhanh chóng đi đến giải pháp hòa bình.

LHQ làm gì trước xung đột Israel- Iran và cuộc tấn công Tehran của Mỹ?

Sau cuộc phát động tấn công Iran ngày 13/6 của Israel, Hội đồng bảo an LHQ đã họp khẩn, bày tỏ quan ngại trước cuộc xung đột, kêu gọi các bên kiềm chế và tìm đến bàn đàm phán để hóa giải xung đột.

Ông Antonio Guterres- TTK LHQ nhấn mạnh Hiến chương LHQ là khuôn khổ chung để tránh thảm họa chiến tranh, đồng thời kêu gọi tất cả các quốc gia thành viên tuân thủ đầy đủ Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế, bao gồm cả luật nhân đạo quốc tế.

Sau đó khi Israel và Iran tiếp tục tấn công qua lại lẫn nhau, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres ngày 18/6 đã kêu gọi giảm leo thang ngay lập tức để hướng tới một lệnh ngừng bắn.

Tổng thư ký LHQ nhấn mạnh con đường ngoại giao vẫn là cách tốt nhất và duy nhất để giải quyết các quan ngại liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran và các vấn đề an ninh trong khu vực.

Cho đến khi Mỹ phát động chiến tranh với Iran ngày 22/6, Hội đồng Bảo an LHQ đã tổ chức cuộc họp khẩn cấp vào lúc 15h00 theo giờ New York để thảo luận về các diễn biến tại khu vực, đặc biệt là tình hình leo thang giữa Iran và Israel, cũng như chương trình hạt nhân của Iran.

Toàn cảnh một cuộc họp của LHQ. Ảnh: THX/TTXVN

Trong cuộc họp, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres trình bày quan điểm của tổ chức toàn cầu này về diễn biến mới. Ông cảnh báo rằng những cuộc không kích của Mỹ nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran đánh dấu một bước ngoặt nguy hiểm tại khu vực, đồng thời lên án bất kỳ sự leo thang quân sự nào thêm nữa ở Trung Đông.

Ông Guterres nêu rõ: “Việc Mỹ không kích các cơ sở hạt nhân của Iran là một bước ngoặt đầy hiểm họa trong một khu vực vốn đã bất ổn”. Ông lưu ý rằng Trung Đông “không thể chịu đựng thêm một vòng xoáy hủy diệt nào nữa”, nhưng hiện khu vực này đang đứng trước nguy cơ “rơi vào vòng xoáy trả đũa không hồi kết”.

“Trong thời khắc đầy nguy hiểm này, điều quan trọng là phải tránh một vòng xoáy hỗn loạn. Không có giải pháp quân sự nào cả. Con đường duy nhất phía trước là con đường ngoại giao. Niềm hy vọng duy nhất là hòa bình”, ông nhấn mạnh.

Ngày 22/6, Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Mariano Grossi cho biết “không thể loại trừ khả năng đã xảy ra thiệt hại nghiêm trọng tại cơ sở hạt nhân Fordow,” nhấn mạnh IAEA chưa thể đánh giá mức độ thiệt hại các cơ sở hạt nhân của Iran.

Người đứng đầu IAEA kêu gọi các bên nhanh chóng quay lại bàn đàm phán, đồng thời nhấn mạnh các thanh sát viên quốc tế cần được phép trở lại các cơ sở hạt nhân của Iran trong thời gian sớm nhất để tiến hành hoạt động thanh sát cần thiết.

Trước đó Tổng Giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi cho biết Hội đồng Thống đốc của cơ quan này dự kiến họp phiên bất thường ngày 23/6 để thảo luận tình hình Iran, trong bối cảnh an toàn và an ninh hạt nhân tại nước này ngày càng đáng lo ngại.

Ông cho biết IAEA đã được phía Iran thông báo rằng chưa ghi nhận sự gia tăng mức độ phóng xạ bên ngoài, sau các cuộc tấn công gần đây vào ba cơ sở hạt nhân, trong đó có Fordow.

Đến lúc này có thể nói LHQ chưa thể hiện gì nhiều vai trò trong cuộc xung đột Israel- Iran. Nga, Trung Quốc và một số thành viên LHQ đã dự thảo một nghị quyết về xung đột Israel- Iran nhưng tính khả thi của nghị quyết đang đứng trước thử thách rất lớn.

Trong 6 cơ quan đầu não của LHQ, Hội đồng Bảo an có trách nhiệm chính là gìn giữ hòa bình và an ninh quốc tế với 15 Ủy viên, trong đó 5 Ủy viên thường trực ( Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp) và 10 Ủy viên không thường trực được bầu đại diện cho các nhóm khu vực.

Tuy nhiên, quyền phủ quyết của các thành viên thường trực đã trở thành một trong những rào cản lớn nhất đối với khả năng ra quyết định hiệu quả của Hội đồng Bảo an. Chỉ cần một quốc gia bỏ phiếu chống hoặc bỏ phiếu trắng, nghị quyết quan trọng có thể bị chặn lại.

Các quốc gia thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an, theo cách này hay cách khác, đều có lợi ích quốc gia riêng trong nhiều cuộc xung đột toàn cầu, làm cho quá trình đồng thuận trở nên khó khăn.

TS