Kinh tế ngược dòng: Moskva tìm ra những điểm tăng trưởng bất ngờ dưới sức ép trừng phạt

Năm 2024, Moskva thành công trong việc làm giảm bớt những cú sốc do trừng phạt gây ra. Nhờ vào nguồn dự trữ ngoại hối dồi dào, cán cân thanh toán vững chắc, đồng rúp tăng giá và các biện pháp kiểm soát tài chính, nền kinh tế Nga vượt qua giai đoạn khó khăn.

Điện Kremlin.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) nhấn mạnh có những yếu tố đặc thù giúp nền kinh tế Nga duy trì ổn định – điều mà phương Tây thường bỏ qua.

Dự trữ và đồng rúp

Các tác giả báo cáo của IMF về tình hình kinh tế các nước trước hết nhấn mạnh đến dự trữ ngoại hối và vàng (theo số liệu của Ngân hàng Trung ương Nga là 690,6 tỷ USD) cùng với chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi của đồng rúp.

Dự trữ đóng vai trò như một "tấm đệm an toàn", làm giảm tác động của biến động trên thị trường tài chính. Chế độ tỷ giá thả nổi biến đồng rúp thành một "bộ giảm xóc" trước các cú sốc bên ngoài – độ linh hoạt của tỷ giá giúp bảo vệ các khoản tiết kiệm tài chính khỏi nguy cơ cạn kiệt nhanh chóng, chuyên gia Vadim Petrov, thành viên Nhóm tư vấn tài chính liên kỳ họp (IFAG) của UNESCO IOC, giải thích với Sputnik.

Kiểm soát tài chính

Ngoài ra, chính quyền Nga duy trì các hạn chế đối với dòng vốn và các giao dịch ngoại hối. Điều này góp phần ổn định hệ thống ngân hàng, IMF nhận định.

Các biện pháp thể chế như yêu cầu các doanh nghiệp xuất khẩu phải bán ngoại tệ thu được, kiểm soát các khoản chuyển tiền xuyên biên giới, và lệnh cấm đối với các nhà đầu tư nước ngoài rút vốn – khi kết hợp với nguồn dự trữ dồi dào – đảm bảo sự ổn định tài chính. Đồng thời, mức nợ công tương đối thấp cho phép Nga sử dụng Quỹ Hỗ trợ Tài chính Quốc gia (FNF) mà không làm mất lòng tin của nhà đầu tư, ông Petrov bổ sung.

Cán cân thanh toán

Các nhà phân tích IMF cũng lưu ý đến thặng dư tài khoản vãng lai trong cán cân thanh toán của Nga, đạt 2,9% GDP. Con số này thậm chí còn cao hơn mức coi là ổn định (2,6%) theo đánh giá của Cơ quan Giám sát Ngân hàng châu Âu (EBA). Thặng dư này bắt nguồn từ việc gia tăng xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt, IMF làm rõ.

Các doanh nghiệp Nga thành công trong việc chuyển hướng xuất khẩu năng lượng sang các thị trường thay thế, chủ yếu là Trung Quốc và Ấn Độ. Theo Bộ Tài chính Nga, thu ngân sách từ dầu khí năm 2024 tăng 26,2%.

Hệ quả là đồng rúp tăng giá 1,3%.

Thành tích này thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt đến từ châu Á, Trung Đông và Mỹ Latinh, ông Andrei Barannikov, chuyên gia về truyền thông chiến lược quốc tế và Giám đốc điều hành SPN Communications, nhận định.

Vị thế đầu tư quốc tế

 Vị thế đầu tư quốc tế ròng (NIIP) của Nga đạt 43,6% GDP vào cuối năm 2024, tăng 2 điểm phần trăm so với năm 2023 (41,6%).

NIIP là chênh lệch giữa tài sản nước ngoài của một quốc gia và nghĩa vụ nợ nước ngoài của quốc gia đó. Sự gia tăng chỉ số này là hệ quả trực tiếp của thặng dư tài khoản vãng lai và việc hạn chế dòng vốn rút ra khỏi nước. Phần lớn doanh thu xuất khẩu được giữ lại trong nước hoặc đầu tư vào tài sản nước ngoài dưới sự kiểm soát của các cơ quan nhà nước.

Việc cải thiện vị thế đầu tư ròng cho thấy sự ổn định của cán cân tài chính bên ngoài. Nga thực tế đang trở thành một chủ thể cho vay ròng đối với phần còn lại của thế giới. Điều này mở rộng cơ hội kinh tế: thu hút đầu tư, tạo "đệm" tài chính trước các cú sốc trong tương lai, giảm rủi ro cho cán cân thanh toán và cuối cùng nâng cao khả năng chống chịu của nền kinh tế, ông Petrov nhấn mạnh.

Đặc thù riêng biệt

Cuối cùng, IMF cũng chỉ ra các mô hình đánh giá kinh tế của châu Âu, chẳng hạn như của EBA, không hoàn toàn tính đến đặc thù của Liên bang Nga. Trước hết là các cơ chế thích nghi được triển khai dưới áp lực trừng phạt mạnh mẽ.

Ví dụ, vấn đề nghiêm trọng nhất – thiếu hụt hàng hóa – được giải quyết nhờ "nhập khẩu song song". Nhờ mạng lưới đối tác toàn cầu phối hợp với các công ty từ các nước "không thân thiện", Nga vẫn tiếp cận được các sản phẩm mà họ không còn bán trực tiếp, ông Evgeny Stal, đồng sáng lập MoversGroup và chuyên gia về logistics quốc tế, làm rõ.

Các mô hình phương Tây cũng không tính đến việc sản xuất công nghiệp phục hồi nhanh chóng nhờ đơn hàng quốc phòng, sự phát triển của các tuyến đường vận tải thay thế xuyên qua Âu Á, và việc tái cấu trúc các mối quan hệ thương mại đối ngoại: thương mại với Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ phần nào bù đắp cho việc mất các thị trường truyền thống và kênh cung ứng cũ.

Yếu tố mạnh mẽ của điều tiết nhà nước, đặc điểm riêng của môi trường kinh doanh Nga, hệ thống hạn chế và khuyến khích linh hoạt – tất cả những điều này đều bị các mô hình của các tổ chức phương Tây bỏ qua.

Tỷ trọng GDP của Nga trong tổng GDP toàn cầu theo sức mua tương đương (PPP) đạt 3,55% – chỉ xếp sau Trung Quốc, Mỹ và Ấn Độ.