Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam: Chuyến thăm của ông Tô Lâm sẽ thúc đẩy quan hệ với Nga

Trước chuyến thăm chính thức Liên bang Nga của Tổng Bí thư Tô Lâm, Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn đã trả lời phỏng vấn hãng tin Sputnik về các ưu tiên chính trong hợp tác song phương, vai trò của Việt Nam trong an ninh khu vực và triển vọng tăng cường quan hệ đối tác chiến lược với Moskva.

Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn.

Sputnik: Việt Nam là một dân tộc kiên cường trong suốt lịch sử đấu tranh giành độc lập và bảo vệ chủ quyền trước các thế lực ngoại xâm trong thế kỷ XX. Xin cho biết, những bài học lịch sử quý giá nào đã định hình nên đường lối đối ngoại của Việt Nam trong quan hệ quốc tế hiện nay?

Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn:

Những thành tựu vĩ đại trong công cuộc đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước và đổi mới hiện nay của Việt Nam đều có dấu ấn và đóng góp quan trọng của công tác đối ngoại. Những bài học lịch sử quý giá trong 80 năm qua vẫn còn nguyên giá trị và tiếp tục soi đường cho đối ngoại Việt Nam trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Thứ nhất là bài học bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc. Đối ngoại luôn thấm nhuần lời Chủ tịch Hồ Chí Minh là “phải luôn luôn vì lợi ích của dân tộc mà phục vụ”. Ngày nay, lợi ích quốc gia - dân tộc tiếp tục là kim chỉ nam cho hành động, là căn cứ quan trọng nhất để xác định đường lối và chính sách đối ngoại của Việt Nam, trên cơ sở bình đẳng, hợp tác, cùng có lợi, phù hợp với Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế.

Thứ hai là bài học về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Trong giai đoạn hiện nay, ngoại giao tiếp tục phát huy vai trò tiên phong trong huy động các điều kiện, nguồn lực thuận lợi bên ngoài như xu thế hòa bình, hợp tác và phát triển, những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và các xu hướng phát triển như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh để phục vụ công cuộc phát triển đất nước.

Thứ ba là việc kết hợp chặt chẽ giữa đối ngoại với quốc phòng, an ninh và các lĩnh vực khác trong hoạch định và triển khai đường lối đối ngoại. Trong giai đoạn hiện nay, chúng tôi xác định cùng với quốc phòng và an ninh và các lĩnh vực, đối ngoại đóng vai trò quan trọng trong góp phần bảo vệ đất nước từ sớm, từ xa, bảo đảm vững chắc độc lập, chủ quyền, lãnh thổ, tạo dựng cục diện quốc tế hòa bình, ổn định, thuận lợi, tranh thủ các nguồn lực và điều kiện phục vụ phát triển đất nước.

Thứ tư là bài học về hội nhập với thế giới, đặt đất nước vào dòng chảy chính của thời đại; ngày nay là hội nhập quốc tế sâu rộng, toàn diện, đầy đủ, đưa hội nhập quốc tế trở thành động lực cho phát triển, trở thành sự nghiệp của cả hệ thống chính trị và toàn thể nhân dân.

Những bài học lịch sử quý giá này tiếp tục góp phần định hình nên đường lối đối ngoại của Việt Nam trong kỷ nguyên mới, phù hợp với bối cảnh quốc tế, giúp Việt Nam tiếp tục khẳng định và nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

Sputnik: Căng thẳng kéo dài giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đang đặt ra những thách thức đối với an ninh và ổn định ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Trong khi đó, Việt Nam đang được cộng đồng quốc tế đánh giá là một trong những quốc gia có vai trò đặc biệt quan trọng trong cấu trúc an ninh khu vực. Xin cho biết, đâu là những nguyên tắc và sự điều chỉnh chính sách giúp Việt Nam duy trì được thế cân bằng giữa các trung tâm quyền lực lớn trong bối cảnh phức tạp hiện nay?

Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn:

Chính sách đối ngoại nhất quán và xuyên suốt của Việt Nam là độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, là bạn, là đối tác tin cậy, thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng và toàn diện. Nguyên tắc và phương châm đối ngoại của Việt Nam là bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế; kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, “dĩ bất biến ứng vạn biến” để giữ vững hòa bình, ổn định, phục xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đồng thời, Việt Nam thực hiện chính sách quốc phòng “bốn không”: không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ để chống lại nước khác và không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.

Trên cơ sở đó, bất chấp những biến động của môi trường quốc tế và khu vực hiện nay, Việt Nam kiến tạo một cục diện đối ngoại rộng mở với quan hệ ngoại giao với 194 quốc gia, là thành viên tích cực tại hơn 70 tổ chức và diễn đàn đa phương quốc tế, tạo dựng mạng lưới đối tác chiến lược và đối tác toàn diện với 34 nước, có quan hệ hữu nghị, hợp tác tích cực, thực chất với các nước lớn, đặc biệt là có quan hệ đối tác chiến lược trở lên với tất cả các nước ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an. Đồng thời, Việt Nam ngày càng có đóng góp tích cực, trách nhiệm vào xử lý các vấn đề toàn cầu và các quan tâm chung của cộng đồng quốc tế, khu vực, thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực.

Về quan hệ Việt Nam – Liên bang Nga

Sputnik: Ngày Chiến thắng 09/5 có ý nghĩa đặc biệt với nhân dân Liên bang Nga và những người yêu chuộng hòa bình trên thế giới. Xin chia sẻ những đánh giá, cảm nhận về sự kiện lịch sử quan trọng này?

Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn:

Ngày 9/5/1945 là một dấu mốc lịch sử vĩ đại không chỉ đối với nhân dân Liên Xô trước đây và Liên bang Nga ngày nay, mà còn đối với toàn thể nhân loại yêu chuộng hòa bình và đối với phong trào cách mạng và giải phóng dân tộc trên toàn thế giới. Đây là ngày đánh dấu sự kiện Hồng quân Liên Xô đập tan chủ nghĩa phát xít, làm suy yếu nghiêm trọng hệ thống thực dân của các đế quốc châu Âu, chấm dứt cuộc chiến tranh tàn khốc nhất trong lịch sử nhân loại - Chiến tranh Thế giới thứ II tại mặt trận châu Âu.

Cùng với đó, Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại của Liên Xô năm 1945 còn là nguồn cổ vũ mạnh mẽ, to lớn cho những phong trào đấu tranh vì độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên toàn thế giới, đặc biệt ở châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh, trong đó có Việt Nam.

Chiến thắng vĩ đại này cũng đã tạo nên nền tảng cho chủ nghĩa đa phương thế giới ngày nay, tạo bước chuyển mạnh mẽ đối với cục diện chính trị thế giới, nổi bật nhất là sự ra đời của Liên hợp quốc với những nguyên tắc cơ bản của quan hệ quốc tế như tôn trọng quyền bình đẳng, quyền tự quyết giữa các quốc gia; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình..., góp phần quan trọng định hình một trật tự thế giới mới sau chiến tranh và tương lai nhân loại vì quyền và lợi ích của nhân dân trên toàn thế giới.

Ngày 9/5 là ngày chiến thắng của chính nghĩa, của công lý và là hồi chuông cảnh tỉnh nhân loại về hậu quả thảm khốc của chiến tranh và sự trỗi dậy của chủ nghĩa cực đoan và cũng là ngày của sự tưởng niệm, lòng biết ơn và sự tri ân sâu sắc đối với những người đã ngã xuống vì độc lập, tự do và hòa bình.

Kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng, chúng ta càng thấm thía sâu sắc những giá trị lịch sử, tinh thần chiến đấu bất khuất và khát vọng hòa bình mà chiến thắng mang lại. Chiến thắng của Hồng quân Liên Xô và các lực lượng yêu chuộng hòa bình tiến bộ trên toàn thế giới sẽ mãi mãi được ghi nhớ và vinh danh.

Sputnik: Tổng thống Nga Vladimir Putin đánh giá Việt Nam là một trong những đối tác đáng tin cậy nhất của Liên bang Nga. Trong suốt 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, hai nước đã triển khai nhiều dự án hợp tác quan trọng trong nhiều lĩnh vực, từ năng lượng, quốc phòng đến giáo dục, văn hóa. Xin cho biết, đâu là những nguyên tắc cốt lõi để Việt Nam và Nga duy trì và phát huy khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện trong suốt chiều dài lịch sử và trong giai đoạn hiện nay? Đâu là những kết quả hợp tác nổi bật nhất giữa hai nước trong thời gian qua, đâu là những lĩnh vực hợp tác ưu tiên mà hai nước mong muốn thúc đẩy hơn nữa trong thời gian tới? Xin chia sẻ thêm về những nội dung quan trọng sẽ được thảo luận tại Mát-xcơ-va trong chuyến thăm?

Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn:

75 năm trước, Việt Nam và Liên Xô đã chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao, đặt nền móng vững chắc cho quan hệ hai nước trên tất cả các lĩnh vực hợp tác song phương và tại các diễn đàn quốc tế và khu vực. Đảng, Nhà nước và Nhân dân Việt Nam luôn khắc ghi sự giúp đỡ, hỗ trợ vô cùng to lớn, chí nghĩa, chí tình của Liên Xô trong suốt quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc và xây dựng đất nước. Sự ủng hộ, giúp đỡ toàn diện, to lớn và quý báu đó trong nhiều thập niên là một nhân tố quan trọng, góp phần vào thành công của sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của nhân dân Việt Nam. Quan hệ Việt Nam – Nga ngày nay đã và đang tiếp tục kế thừa và tiếp nối quan hệ hữu nghị, hợp tác truyền thống tốt đẹp, gần gũi, gắn bó của quan hệ Việt Nam - Liên Xô trước đây. Năm 1994, Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản của quan hệ hữu nghị giữa Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Liên bang Nga được ký kết. Trên cơ sở bản hiệp ước này, quan hệ hợp tác hữu nghị Việt Nam - Nga ngày càng phát triển, nâng tầm, trong đó năm 2012 là mốc đánh dấu hai nước thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện.

Với những nguyên tắc nền tảng, cốt lõi và bề dày lịch sử của quan hệ song phương, cùng với nỗ lực chung của hai nước, năm nay đánh dấu chặng đường dài 75 năm Việt Nam và Nga cùng nhau xây đắp quan hệ hợp tác trên tất cả các lĩnh vực, phù hợp với lợi ích của hai quốc gia, là tài sản vô giá của nhân dân hai nước và là hình mẫu của quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác cùng có lợi. Trong lĩnh vực chính trị-ngoại giao, hai nước có sự tin cậy cao và ngày càng được củng cố thông qua các chuyến thăm các cấp, nhất là cấp cao. Hai bên duy trì nhiều cơ chế phối hợp và đối thoại về ngoại giao, quốc phòng, an ninh. Trong lĩnh vực kinh tế-thương mại, Việt Nam và Nga duy trì cơ chế Ủy ban liên Chính phủ về hợp tác kinh tế-thương mại và khoa học-kỹ thuật từ năm 1992 và được nâng cấp lên cấp Phó Thủ tướng từ năm 2011. Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á-Âu mà Nga là thành viên, có hiệu lực từ năm 2016. Trao đổi thương mại giữa hai nước được duy trì trong thời gian qua. Kim ngạch thương mại song phương năm 2024 đạt 4,58 tỷ USD. Phía Nga hiện có 199 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký đạt 990 triệu USD. Việt Nam có 16 dự án đầu tư tại Nga, với tổng vốn đăng ký đạt 1,6 tỷ USD, đứng thứ 4 trong số 81 quốc gia và vùng lãnh thổ Việt Nam có đầu tư. Về hợp tác giáo dục-đào tạo,trước đây, Liên Xô đã giúp Việt Nam đào tạo gần 40 nghìn cán bộ và chuyên gia giỏi thuộc nhiều chuyên ngành khác nhau. Hiện nay, Nga tiếp tục hỗ trợ Việt Nam đào tạo nguồn nhân lực và hiện có khoảng hơn 5.000 sinh viên Việt Nam du học tại Nga. Hợp tác khoa học-công nghệ tiếp tục được duy trì. Hai nước đã thực hiện các dự án nghiên cứu và chuyển giao công nghệ. Hợp tác nghiên cứu khoa học trong khuôn khổ Trung tâm Nhiệt đới tại Việt Nam mang lại nhiều kết quả tích cực. Hai bên đang triển khai dự án Trung tâm Nghiên cứu khoa học và công nghệ hạt nhân. Hợp tác địa phương được tăng cường và hiện đã có khoảng 20 cặp quan hệ giữa các địa phương hai nước được thiết lập, đặc biệt giữa Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Moskva, Saint Petersburg.
Hai nước đồng thời phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn đa phương và các tổ chức quốc tế như Liên hợp quốc, APEC, ASEM, ARF... Đặc biệt, phải kể đến cộng đồng gồm khoảng 80.000 người Việt Nam tại Nga đã và đang có những đóng góp đáng kể cho sự phát triển của hai nước và quan hệ song phương.

Nhân dịp Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam dự Lễ kỉ niệm Ngày Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại và thăm chính thức Liên bang Nga sắp tới, Việt Nam mong muốn thể hiện sự trân trọng, tôn vinh của Việt Nam đối với những đóng góp, hy sinh vô cùng to lớn của Liên Xô trước đây, Liên bang Nga ngày nay trong chiến thắng vĩ đại chống chủ nghĩa phát xít, bảo vệ vững chắc hòa bình trên thế giới. Cũng nhân dịp này, Việt Nam mong muốn tăng cường hơn nữa tin cậy chính trị giữa hai nước, xác định những định hướng đưa quan hệ hữu nghị truyền thống, Đối tác chiến lược toàn diện với Nga lên tầm cao mới, củng cố quan hệ hợp tác giữa Đảng Cộng sản Việt Nam với các chính đảng lớn ở Nga.

Trong khuôn khổ chuyến thăm, Tổng Bí thư Tô Lâm cùng đoàn Đại biểu cấp cao của Việt Nam sẽ có những cuộc tiếp xúc quan trọng với Lãnh đạo cấp cao Nga, qua đó tạo ra những xung lực mới trong hợp tác song phương trên nhiều lĩnh vực, bao gồm cả những lĩnh vực hợp tác truyền thống và cả những lĩnh vực mới, nhiều tiềm năng như kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học cơ bản, năng lượng, công nghệ cao, trí tuệ nhân tạo…; tạo thêm những động lực quan trọng để hiện thực hóa những mục tiêu phát triển mang tính định hướng trong quan hệ song phương Việt Nam – Nga, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực cũng như trên thế giới.

Sputnik: Nga đang mở rộng hợp tác năng lượng với các quốc gia trong khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, bao gồm cả những lĩnh vực truyền thống như dầu khí và các lĩnh vực mới như năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình. Xin cho biết, Việt Nam có thể đảm nhiệm vai trò như thế nào trong cấu trúc hợp tác năng lượng mới của khu vực?

Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn:

Năng lượng là một trong những lĩnh vực hợp tác trụ cột, mang tính chiến lược của quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Nga, thể hiện tinh thần hữu nghị, truyền thống giữa hai nước. Từ nhiều năm nay, các hoạt động hợp tác dầu khí giữa Việt Nam và Nga đã được triển khai hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, qua đó đóng góp tích cực vào hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực cũng như trên thế giới. Nga hiện là đối tác lớn của Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng, đặc biệt là trong các dự án dầu khí. Hai liên doanh Vietsopetro và Rusvietpetro đang hoạt động rất hiệu quả trong lĩnh vực thăm dò và khai thác dầu khí ở Việt Nam và Nga. Thời gian qua, hai nước cũng đã có những bước tiến cụ thể trong hợp tác năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, đồng thời mở rộng hợp tác sang các lĩnh vực năng lượng mới như năng lượng tái tạo và giao thông xanh.

Trong khu vực, với vị trí địa chiến lược của mình, Việt Nam đang tích cực tham gia vào các cơ chế hợp tác năng lượng, an ninh năng lượng trong các khuôn khổ ASEAN, ASEAN +3, APEC… Chúng tôi cho rằng với nền tảng là quốc gia có quan hệ lâu dài, tin cậy, truyền thống với Nga về năng lượng, Việt Nam sẵn sàng là cầu nối trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm hợp tác với Nga và các nước trong lĩnh vực này. Đồng thời, Việt Nam mong muốn học hỏi thêm từ các đối tác, nhất là về các công nghệ cao, công nghệ mới, từ đó tạo nền tảng tốt để thúc đẩy hợp tác hiệu quả giữa các nước trong lĩnh vực năng lượng góp phần đảm bảo an ninh năng lượng, thúc đẩy phát triển bền vững của Việt Nam, từ đó đóng góp vào hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực và thế giới.